Gaz turbinali qurilmalar

Gaz turbinali qurilmalar

1. 
   Gaz turbinasining tasnifi, tuzilishi va ishlash tartibi
   
2. 
   Gaz turbinali qurilmalarining texnologik va issiqlik sxemalari
   
3. 
   Gaz turbinali qurilmalarning texnologik va issiqlik sxemalari
   
4. 
   Issiqlik taminoti uchun mo’ljallangan BGK lari.
   

GAZ TURBINASINING TASNIFI, TUZILISHI VA ISHLASH TARTIBI.

Yuqori bosim va temperatura ostidagi yonish maxsuli (gaz) energiyasini kuraklar yordamida rotor valining mexanik energiyasiga aylantiruvchi issiqlik mashinasi gaz turbinasi deyiladi.

Gaz turbinalari gaz dvigatellariga mansub bo’lib, ish moddasining yoqilish usuliga ko’ra V=const, P=const va aralash bosqichli bo’ladi. Gaz turbinasi soplo apparatining ketma-ket joylashgan qo’zg’almas (yunaltiruvchi) kurak toshlari va uning oqim kesimini hosil qiladigan ish g’ildiragining aylanuvchi toshlaridan tashqil topgan.
Gaz turbinasi val, statorda joylashgan soplo apparatining yo’naltiruvchi kuraklari, turbina diski (lappak) hamda rotorning ish kuraklaridan tashqil topgan. Soplo apparatining yo’naltiruvchi kuraklar bilan rotorga o’rnatilgan ish kuraklari turbina bosqichini tashqil qiladi. Odatda gaz turbinalari ko’p bosqichli bo’lib, quvv ati 100 Mvt dan katta bo’ladi. Gaz turbinalari ham bug’ turbinalariday bo’lib, faqat ularda bug’ o’rniga yonish mahsuloti tutun asosiy ish jismi hisoblanadi.
Gaz turbinasining tarkibiy qismi yonish kamerasi 6 yonish mahsuloti oqimidagi issiqlik energiyasini mexanik energiyaga aylantiruvchi gaz turbinasi 2, atmosfera havosini surib va siqib uzatuvchi kompressor 3, yoqilg’i nasosi 5 va bak 4, elektr gneratori 1, soplo 11, yonish kamerasi 9 va boshqa yordamchi qismlardan tashkil topgan.





1.3-rasm Yoqilg’i R=const bo’lganda yoqiladigan GTK ning sxemasi.

6- yoqilg’i trubasi, 7-forsunka, 8 - siqilgan havo trubasi, 10 -yonish mahsuli oqimini yunaltiruvchi apparati, 11 - gaz turbinasi kuraklari, 13- o’t o’ldirish svechasi.

Tuzilishi va yoqilg’ini yoqilish uslubiga ko’ra, gaz turbinasi qurilmasi (GTK) tarkibiga elektr svecha, ish moddasi (havo va yoqilg’i) ni yonish kamerasiga kiritish hamda yonish maxsulini kameradan chiqarish klapanlari, regeneratsiya bo’lmasi, birlamchi va ikkilamchi bosqichli yonish kameralari hamda turbinalari, shuningdek, ikkilamchi kompressor kiradi. GTKlarda ish moddasini yoqish uslubiga ko’ra V = const, P = const va aralash bosqichli bo’ladi.
GTK larda yoqilg’i sifatida tabiiy gaz, tozalangan koks, domna va generator gazlari, maxsus dizel solyar moylari ishlatiladi. GTK dagi turbina, elektr generatori, havo kompressori va yoqilg’i nasosi yagona umumiy valda joylashtiriladi. Ish yoqilg’isining V=const da yonadigan GTK siklidagi termodinamik jarayonlarni qarab chiqamiz. Atmosfera havosi kompressor 3 ga surilib unda siqiladi (14-4a-rasm 1-2 chiziq) va aniq parametrga (T₁R₁V) ega bo’lgandan so’ng avval havoni kiritish, keyin yoqilg’ini kiritish klapanlari ochilib yonish kamerasiga mos ravishda, siqilgan havo va yoqilg’i uzatiladi.

1.4-rasm Issiqlik V=const(a) va P=const(b) bo’lganda uzatiladigan GTK siklidagi termodinamika jarayonlarning PV diagrammalari

Svecha yordamida ish yoqilg’isi yondiriladi. Bunda bosim oshadi (2-3 chiziq) Ish yoqilg’ini to’la (kamida 95%) yongandan so’ng, uning temperaturasi 23000K ga ko’tariladi, shunda yonish kamerasidagi bosim eng yuqori qiymatga yetadi. Ana shundagina yonish mahsuloti gaz turbinasi kuraklariga yo’naltiruvchi kanalda joylashgan chiqarish klapani ochiladi. Shunda yonish mahsuloti temperaturasini 1000-14000K gacha pasaytirish maqsadida unga maxsus yo’llar orqali sovuq havo uzatiladi (chunki gaz turbinasi o’ta yuqori temperaturalarga chidamaydi). Hosil bo’lgan aralashma katta bosim ostida turbina kuraklariga ta‘sir ko’rsatib, uning rotorini aylantiradi, ya‘ni issiqlik energiyasi mexanik energiyaga aylanadi. Yonish mahsuloti adiabatik kengayib ish bajaradi (3-4 chiziq) Gaz turbinasida ish bajarib chiqqan yonish mahsuloti soplo orqali atmosferaga chiqariladi va soviydi (4-1 chiziq)
Demak, GTK da o’tadigan siklga V=const bo’lganda issiqlik berilganda, u ikkita adiabatik, bitta izoxoradan hamda bitta izobaradan iborat bo’lgan termodinamik jarayonlardan tashkil topar ekan. Siklning bajargan foydali ishi 1-2-3-4-1 nuqtalar bilan chegaralangan yuzaga son qiymati jihatidan teng bo’ladi. Siklning f.i.k. termodinamikasining ikkinchi qonuni ifodasidan aniqlanadi: