Genetika fani asoslarini o’qitishda gameta olishning oson usullari

---

Genetika fani asoslarini o’qitishda gameta olishning oson usullari.
Farg’ona viloyati Bag’dod tumani
3-IDUMI biologiya fani o’qituvchisi
Eshonxonova Muqaddasxon Jumavoyovna
Inson aql-tafakkuri mavjud ekan, uning tevarak- atrofni o’rganishga bo’lgan
qiziqishi, kelajakka intiluvchanligi hech qachon susaymaydi. Hozirgi kunda ham ilm-
fanni o’rganishga bo’lgan qiziqish, harakat kundan-kunga ortib bormoqda.Ta’limni
rivojlanishi ham bundan mustasno emas. Jumladan, bizning biologiya fanimizni
o’qitilishida ham sezilarli o’zgarishlar amalga oshirilmoqda. Ayniqsa, hali yosh fan
bo’limi bo’lishiga qaramay, zamon taraqqiyotiga katta hissa qo’shayotgan genetika
faniga bo’lgan e’tibor ortib boryapti. Ushbu metodik tavsiyani nafaqat biologiya fanini
o’qib o’rganuvchilarga, balki ota-onalar, o’qituvchi, tarbiyachilarga ham tavsiya etgan
bo’lar edim.
Chunki irsiyat va o’zgaruvchanlik, kelgusi avlodlarda qanday belgilar rivojlanib
borsa foydali yoki aksincha, zararli bo’lishini bilish barchaga birdek qiziqarli hamdir.
Avvalo, quyidagi bir necha muhim atamalarni o’quvchilarga o’rgatib, ularda
tushuncha hosil qilinadi.
1. Genotip – genlar yig’indisi. Irsiylanadigan belgilarning lotin alifbosi harflari
bilan ifodalanishi. Ular quyidagicha yoziladi: A, B, C, D va hokazo.
1. Gomozigota. Bu genotip “gomo” - bir xil ma’nosida “zigota” otalangan tuxum
hujayra, ya’ni bir xil genga ega organizm genotipi. AA, aa, AABB, aabb, AABBCC,
aabbcc.
3. Geterozigota. “Getero” har xil ma’nosida Aa, AaBb, AaBbCc va hokazo.
Birinchi belgisi gomozigota 2- belgisi bo’yicha geterozigota genotip quyidagicha
yoziladi: AABb yoki aksi 1- belgisi geterozigota bo’lsa: AaBB bo’ladi.
Yuqoridagi so’zlaganimiz “gomozigota” atamalarini ingliz genetigi Uilyam