Genetika fani asoslarini o’qitishda gameta olishning oson usullari

1-USUL
Gameta olishning bir qancha usullarini ko’rib chiqamiz. 1- usulda matematik
bilimlarga tayangan holda geterozigota gen sonini darajaga ko’tarib gameta xilini
topish. Bunda genotipda nechta belgi ifodalanishiga qaramay o’zaro har xil, ya’ni
geterozigota bo’lib turgan belgilar sanab chiqiladi va 2 sonining darajasiga qo’yib

---

gametalar necha xil sonda chiqishi hisoblab topiladi. Bu usuldan avvaldan foydalanib
kelinadi. Ko’pgina genetikaga oid adabiyotlarda keltirib o’tilgan.
1- USUL
2-USUL
Quyidagi jadvaldan gameta olishni 2-usulini ko’rishimiz mumkin. Bunda gen
soniga qarab bir biriga o’xshamagan harfiy kombinasiya qilinadi. Bu usul ham
kimgadir oson, ammo gametalarni yozishda chalkashib ketish mumkin. Juda
sinchkovlik va diqqat talab etadi.
2-USUL
Genotip
Gametalar
Gameta xili
soni
AA
A
1
Aa
A, a
2
AABB
AB
1
AaBB
AB, aB
2
AABb
AB, Ab
2
AaBb
AB, Ab, aB, ab
4
AaBBCc
ABC, ABc, AbC, Abc, aBC, aBc, abC, abc
8
AABBCc ABC, Abc
2
T/n
genotip
darajalar
Gametalar
1
Aa
2
1
=2
A, a
2
AaBb
2
2
=4
AB, Ab, aB, ab
3
AaBbCc
2
3
=8
ABC, ABc, AbC, Abc,
aBC, aBc, abC, abc
4
AaBbCcDd
2
4
=16
ABCD, ABCd, ABcD, ABcd,
AbCD, AbCd, AbcD, Abcd,
aBCD, aBCd, aBcD, aBcd,
abCD, abCd, abcD, abcd
Genotipga qarab shu tariqa davom ettiriladi.