Genjebaev Jahangirdiń pitkeriw qánigelik jumíSÍ Tema: Jıltırbas kóller sistemasınıń quslar faunasına sıpatlama

3.3. Jıltırbas kóller sisteması hám onıń dógeregindegi siyrek hám joǵalıw aldında turǵan quslardı qorǵaw jolları

Kóldegi kem ushırasatuǵın hám joǵalıp baratırǵan qus túrleri qorǵalıwı ushın tómendegiler zárur dep esaplaymız:

1. Suwdıń sıpatı hám mineralizatsiyasın jaqsılawushın kóldiń normal suwlanıwı ushın barlıq shárayatlardı jaratıwdı usınıs etemiz.
2. Brakonerlik ústinde qadaǵalawdı kúsheytiw. Bul wazıypanı orınlawda Qaraqalpaqstan Respublikası ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw komitetiniń inspektorları jergilikli xalıqtıń qollap-quwatlanıwına hám jámáátshilik inspektorları institutların rawajlandırıw zárúr. Qaraqalpaqstan Respublikası ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw komitetiniń Mámleketlik inspeksiyası jergilikli xalıq tárepinen duzilgen jámáátshilik inspektorlarınıń kómeginde nızamsız awlawǵa qarsı gúresiwdi kúsheytiriwi kerek.
3. Plastmassa torların isletiwdi kúshli qadaǵan etiw hám balıqshılar menen túsindiriw jumısların alıp barıw kerek.
4. Mallardı baǵıwushın bos jatqan suwbasatuǵın otlı jaylawlardı paydalanıwdı tártipke salıw zárúr. Balıqlardıń uwıldırıq shashatuǵın hám quslar uya qurıwı ushın eń áhmiyetli orınlardı mal baǵılmawı kerek. Usı wazıypalar jergilikli hákimiyat organları wákilligine kiredi, lekin onı ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw komiteti óz qadaǵalawına alıwı kerek.
5. Siyrek quslardıń (balıqshı úyrek, aqquw, shegejin qarabay hám b.) uya qurıwı ushın qolaylı sharayatlardı jaratıw, olarǵa abaylap múnásebette bolıw hám olardıń uyaların kúshli qorǵaw kerek.
6. Biokóptúrlilikti qorǵaw hám resurslardan turaqlı paydalanıw tarawında úgit-násiyata jumısların alıp barıw jergilikli xalıqtıń sawatxanlıǵın hám bilimin asırıw, ásirese ańshılar hám balıqshılardı awlaw qadaǵan etilgen túrler dizimi, járimalar hám basqalar menen tanıstırıw kerek.
7. Qaraqalpaq, ózbek hám rus tillerinde «Qaraqalpaqstannıń siyrek hám qorǵalatuǵın qus túrleri» plakatın tayarlaw hám baspadan shıǵıarıw kerek.
8. Jıltırbas kóller sistemasın Ramsar konvensiyası dizimine qosıw kerek, nátiyjede kólge mámleket dárejesinde itibar qaratılıwı múmkin.