Genjebaev Jahangirdiń pitkeriw qánigelik jumíSÍ Tema: Jıltırbas kóller sistemasınıń quslar faunasına sıpatlama

Qus atı
Osoblar sanı
	báhár	jaz	gúz
	1		Pandion haliaetus			1
	2		Circus aeruginosus					2
	3		Aquila chrysaetos			1		1
	4		Buteo rufinus			1	1
	5		Falco tinnunculus			1	2	1
	6		Phasianus colchicus			5	7	8
	7		Burhinus oedicnemus			4	6	8
	8		Pterocles orientalis			4	8	14
	9		Cuculus canorus			4	6	3
	10		Athene noctua			2	5	8
	11		Caprimulgus europacus			1	4
	12		Coracias garrulus			2	6
	13		Merops persicus			208	443	2
	14		Upupa epops			3	7
	15		Hirundo rustica			19	83	127
	16		Riparia riparia			137	45
	17		Galerida cristata			2	8	14
	18		Calandrella cinerea			3	7	65
	19		Calandrella rufescens			2	5	46
	20		Motacolla flava			2		4
	21		Motacilla fildegg			2		6
	22		Motacilla personata			4		7
	23		Motacilla citreola			1		5
	24		Motacilla alba					8
	25		Lanius excubitor			4	6	9
	26		Sturnus vulgaris					30
	27		Acridotheres tristis			2	3	5
	28		Pica pica			3	7	46
	29		Corvus monedula			1	4	32
	30		Corvus frugilegus			8	24	40
	31		Corvus corone			19	28	47
	32		Hippolais rama			25	35	39
	33		Sylvia mystacea			4	7
	34		Phylloscopys collybita			19		24
	35		Scotocerca inquieta			4	8	9
	36		Oenanthe oenanthe					4
	37		Oenanthe isabellina			3	6	8
	38		Cercotrichas galactotes			23	43	54
	39		Luscinia svecica			7	38	76
	40		Phoenicurus ochruros					25
	41		Parus bokharensis			2	5	7
	42		Passer indicus			7	8
	43		Passer domesticus			4	5	8
	44		Passer montanus			4	7	23
	45		Emberiza schoeniclus			2		2
	46		Emberiza bruniceps			4		3
	Barlıǵı					554	877	816

Bul aymaqta jıń ǵıl, seksewil hám putalar keń tarqalǵan bolıp, olar shımshıq tárizliler (Passeriformes) ushın uya qurıw, máyek qoyıw, jasaw hám dem alıw ushın qolaylı orınlar esaplanadı. Solardan, putalıqlarda uya qurıw waqtında kubla tıqtıǵı Hippolais rama, kúlreń alatoǵanaq Lanius excubitor pallidirostris hám toǵay búlbili Erythropygia galactotes ushıraǵan bolsa, túngi waqta jılqıshı Burhinus oedicnemus, bayıwlı Athene noctua hám ápiwayı japalaq Caprimulgus europacus ushırastı.


Jıltırbas kóller sisteması quslarınıń házirgi waqıttaǵı túr quramı hám kelip-ketiw xarakteri

Biziń izertlelerimiz boyınsha házirgi waqıtta Jıltırbas kóli hám onıń átirapında 15 otryad hám 37 semeytsvoǵa tiyisli 112 túr qustıń jasawı anıqlandı. Solardan 64 - uyalawshılar, 16 – otırıqshı, 89 túri ushıp ótiwshi hám 22 - qıslawshılar (19-súwret).

19-súwret. Jıltırbas kóller sisteması quslarınıń kelip-ketiw xarakteri

Quslar túrler boyınsha tómendegishe bólingen: Podicipediformes – 2 tur, Pelecaniformes - 3, Ciconiiformes - 9, Anseriformes – 11, Falconiformes - 6, Galliformes - 1, Gruiformes - 4, Charadriiformes - 32, Columbiformes - 1, Cuculiformes – 1, Strigiformes - 1, Caprimulgiformes – 1, Coraciformes - 2, Upupiformes - 1, Passeriformes – 37.

8-keste
Jıltırbas kóli quslar faunasınıń túr quramı hám

kelip-ketiw xarakteri

Túr	Túrler sanı		Otırıqshı		Uya qurıwshı		Ushıp ótiwshi		Qıslawshı
	abs.	%	Abs	%	abs.	%	abs.	%	abs.	%
Podicipediformes Pelecaniformes Ciconiformes Anseriformes Falconiformes Galliformes Gruiformes Charadriformes Columbiformes Cuculiformes Strigiformes Caprimulgiformes Coraciiformes Upupiformes Passeriformes	2 3 9 11 6 1 4 32 1 1 1 1 2 1 37	1,8 2,7 8,0 9,8 5,3 0,9 3,6 28,6 0,9 0,9 0,9 0,9 1,8 0,9 33,0	- - - - 2 1 - - - - 1 - - - 12	- - - - 12,5 6,25 - - - - 6,25 - - - 75,0	2 3 9 9 3 - 3 14 1 1 - 1 2 1 15	3,1 4,7 14,0 14,0 4,7 - 4,7 21,9 1,6 1,6 - 1,6 3,1 1,6 23, 4	2 3 7 11 4 - 4 32 1 1 - 1 2 1 20	2,2 3,4 7,9 12,4 4, 5 - 4,5 36,0 1,1 1,1 - 1,1 2,2 1,1 22,5	1 1 2 6 2 - 1 2 - - - - - - 7	4,5 4,5 9,1 27, 3 9,1 - 4,5 9,1 - - - - - - 31,9
Vsego	112	100	16	100	64	100	89	100	22	100

3.2. Jıltırbas kóller sisteması hám ondaǵı biokóptúrlilikke
qáwipler

Olar arasında 10 túr Ózbekstan Respublikasi Qızıl kitabında (2009) kiritilgen. Bular: qızqısh túsli birqazan Pelecanus onocrotalus, kishkene qarabay Phalacrocorax pygmeus, kishi aq qutan Egretta garzetta, qasıqtumsıq Platalea leucorodia, shegejin qarabay Plegadis falcinellus, aqquw Cygnus olor, Qarasha ǵaz Anser erythropus, máshkóz úyrek Aythya nyroca, qanımárdan Pandion haliaetus, búrkit Aquila chrysaetos. Qarasha ǵaz Anser erythropus va máshkóz úyrek Aythya nyroca bolsa TMXI diń qızıl dizimine kirgen xalıqaralıq qáwip astandaǵı túrler bolıp tabıladı (9-keste).

9-keste
Jıltırbas kóliniń siyrek ushırasatuǵın qusları

№	Túrleri	Ózbekstan Respublikası Qızıl kitabı UzRDB	TMXI nıń qızıl dizimi RL
	Pelecanus onocrotalus	2 (VU-D)
	Phalacrocorax pugmaeus	3 (NT)
	Egretta garzetta	2 (VU-D)
	Platalea leucorodia	2 (VU-D)
	Plegadis falcinellus	2 (VU-D)
	Cygnus olor	3 (NT)
	Anser erythropus	2 (VU-R)	VU
	Aythya nyroca	3 (NT)	NT
	Pandion haliaetus	2 (VU-R)
	Aquila chrysaetos	2 (VU-R)