Geo graf iya

Qutb yulduzi — osmon gumbazining 
shimoliy nuqtasi yaqinida joylashgan 
yulduz. Shu yulduzga qarab ufq tomonlari 
aniqlanadi.
Quyosh sistemasi — Quyosh, uning 
atrofida aylanuvchi 8 ta sayyora, ularning 
yo‘ldoshlari, asteroidlar, kometalar va 
meteor jismlar.
Qo‘ltiq — okean, dengiz va ko‘llarning 
quruqlik ichkarisiga kirib borgan qismi. 
Masalan, Fors qo‘ltig‘i, M eksika qo‘ltig‘i.
Rangli metallar — turli xil tabiiy rang- 
larga va xususiyatlarga ega bo‘lgan metal­
lar: oltin, kumush, mis, rux, aluminiy va b.
Relyef — yer yuzasining shakllari -
tog‘lar, tekisliklar, qirlar, tepalar, vodiylar, 
adirlar, soylar va boshqalar majmuyi.
Rudali mineral boyliklar — tarkibida 
m etallar — temir, mis, kumush va 
boshqalar mavjud bo‘lgan tog‘ jinslari.
Sayyoralar — Quyosh atrofida ayla­
nuvchi eng yirik osmon jismlari.
Seysmik mintaqalar — yer qimirlash 
m arkazlari joylashgan va tez-tez yer qi- 
mirlab turadigan mintaqalar. Masalan, 
Alp-Himolay, Tinch okean «olov» halqasi 
mintaqalari.
Seysmograf — zilzila vaqtida Yer 
po‘stida ro‘y beradigan tebranishlarni 
qayd qiladigan asbob.
Stratosfera — atmosferaning tropo- 
sferadan yuqoridagi qatlami. Balandligi
9-17 km dan 50-55 km gacha. Harorat 
quyi qismida -45 °C dan -75 °C gacha 
pasayadi, yuqori qismida +10 °C gacha 
ko‘tariladi.
Sutka - Yer o‘z o‘qi atrofida bir m arta 
to‘liq aylanishi uchun ketgan vaqt.
Suvayirg‘ich — daryolar, dengizlar, 
okeanlarga 
suv 
keladigan 
hududlar 
(havzalar)ni bir-biridan ajratib turadigan 
chegara.
Suvli qatlam — Yer po‘stining g‘ovak 
tog‘ jinslari bo‘shliqlarida, yoriqlarda
107
T
E
R
M
IN
VA
T
U
S
H
U
N
C
H
A
L
A
R
N
IN
G
IZ
O
H
L
I 
L
U
G
‘A
T
I

---

T
E
R
M
IN
VA
T
U
S
H
U
N
C
H
A
L
A
R
N
IN
G
IZ
O
H
L
I 
L
U
G
‘A
T
I
108
d&L Oedurtm-uz
Ta'lim Markazi
suv siljib yuradigan qatlami. Bu qatlam 
yer yuziga chiqqan joylarda buloq hosil 
bo‘ladi.