Binoning ko'tarib turuvchi konstruksiyalari: poydevorlari, devorlari, kolonnalari, orayopmalari fazoda bir-biri bilan bog'lanib, binoning ko'tarib turuvchi ostovini hosil qiladi.
Ostov ko'tarib turuvchi elementlarining fazoda qanday joylashganligiga qarab binolarning quyidagi konstruktiv tiplari farq qilinadi:
karkassiz (ko'tarib turuvchi devorli) binolar o'zaro bog'langan tashqi devorlar va qavatlararo yopmadan tashkil topgan bikir va mustahkam korobkadan iborat (4-rasm, a). Binoning tashqi va ichki devorlari orayopmalar hamda tomning nagruzkasini qabul qiladi. Turar joylar, maktablar va boshqa jamoat binolari qurilishida ana shu konstruktiv tip keng tarqalgan;
4-rasm. Binolarning konstruktiv turlari: a - karkassiz bino; b - karkasli bino; v - nimkarkas; 1 - lentasimon poydevor; 2 - ko'tarib turuvchi tashqi devor; 3 - qavatlararo orayopma; 4 - orayopma paneli; 5 - ko'tarib turuvi ichki devor; 6 - kolonnalar; 7 - ustunli poydevor; 8 - o'zini ko'tarib turuvchi tashqi devor; 9 - xari.
a)
b)
v)
karkasli binolar. Karkas (4-rasm, b) deb ataluvchi fazoviy sistema kolonnalar, kranosti to'sinlari, sarrov (stropil) va sarrovosti fermalaridan yoki kolonnalar, xarilar hamda orayopma plitalaridan tashkil topgan bo'lib, binoga ta'sir ko'rsatadigan barcha nagruzkani qabul qiladi. Karkasli binoning konstruksiyasi vazifasiga qarab bir-biridan ajralib turadi (ko'tarib turuvchi va himoyalovchi konstruksiyalar):
yarim karkasli bino (4-rasm, v). Bu tipdagi binolarda ichki karkas bilan birgalikda tashqi devorlar ham orayopma va tomdan tushadigan nagruzkani qabul qiladi.
Har bir konstruktiv tipdagi binoning bir necha konstruktiv sxemasi bo'ladi; bu sxemalar ko'tarib turuvchi elementlarning joylashiщi va o'zaro bog'lanishi bilan farq qiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
