Geodeziya, kartografiya, geografiya

O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O'RTA MAXSUS TA'LIM VAZIRLIGI
URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI
TABIIY FANLAR FAKULTETI "GEODEZIYA, KARTOGRAFIYA, GEOGRAFIYA " KAFEDRASI "GEODEZIYA, KARTOGRAFIYA VA KADASTR" YO'NALISHI 203-GURUH TALABASI





"UMUMGEOGRAFIK KARTALARNI LOYIHALASH VA TUZISH" FANIDAN
8-AMALIY ISHI
MAVZU: Umumgeografik atlaslar bilan tanishish va tahlil qilish
Topshirdi: _______________ Saporboyev O
Qabul qildi: _______________ Boymurodov R


Urganch 2022
Umumgeografik atlaslar bilan tanishish va tahlil qilish


Mashg’ulotning maqsadi

Atlas strukturasi va mazmunini tahlil qilish va asarning kengaytirilgan annotatsiyasini tuzishni o‘rganish. Kurs bo‘yicha egallangan bilim va ko‘nikmalar asosida umumgeografik atlaslarni tahlil qilish, baholashni bajarish.

Mashg’ulotni bajarish tartibi

1. 
   o‘rganuvchining qiziqishiga ko‘ra, bitta atlasni tanlash.
   
2. 
   Atlasning nashrli ma’lumotlari: nomi, nashr etilgan yili va joyini yozish.
   
3. 
   Atlasning tasniflanish xususiyatlarini aniqlash: maqsadi, hududiy qamrovi, mazmuni, o‘lchami va ma’lumotlarni yetkazish xususiyatini aniqlash.
   
4. 
   Redaksion-tuzish hamda mualliflik jamoasi tarkibi bilan tanishish; atlasni yaratishda ishtirok etgan ilmiy, ishlab chiqarish va metodologik muassasalarni aniqlash; asosiy manbalar (atlasning matn qismi) bilan tanishish.
   
5. 
   Atlasning sahifasi hajmi va kartalari miqdorini aniqlash; matnli qismi, ma’lumotlari va geografik nomlar ko‘rsatkichlarining mavjudligi hamda ularni hajmini belgilash.
   
6. 
   Atlas strukturasi: titul varog‘I va atlasni bo‘limlarga bo‘lish prinsipi, bo‘limlar ketma-ketligi, matnli va geografik nomlarning ko‘rsatkichlarini joylashishini o‘rganish. Atlas strukturasini jadval ko‘ninishda jihozlash.
   
7. 
   Atlasning matematik asos elementlarini aniqlash: kartalarining masshtablari qatori, proeksiyalari va xatoliklari xususiyatlari, gradus to‘rlari zichligi va ularning jihozlanishini ko‘rsatish.
   
8. 
   Atlas sahifalari komponovkasini asosiy xususiyatlarini (kartani atlas sahifasida bir yoki ikki tomonlama joylash, mavjudligi va tasvirning karta xoshiyasidan chiqishi, karta xoshiyalarini jihozlashni) aniqlash. Tasvirlanayotgan hudud konturini, kartani nomi va masshtabi, shartli belgilari tizimi yoki legendalarini karta komponovkasiga joylashtirish va uni chizish. Umumgeografik atlaslar uchun bir xil hududni turli masshtabdagi kartalarda bir-birini qoplaydigan sxemalarini tayyorlash.
   
9. 
   Atlaslar mazmunini o‘rganish:
   

Umumgeografik atlaslar uchun: kirish qismi mazmuni, atlasda kartalarni joylashtirish prinsipi (hududiy qamrovi va masshtabiga ko‘ra); varaqlarni kesish xususiyatlari; shartli belgilarning umumiy jadvali mavjudligi; kartalar turlari: tabiiy, umumgeografik yoki ularning birlashishi; kartalar mazmuni elementlarining ro‘yxati; relefni tasvirlash usuli va balandliklar shkalasi; gidrografik tarmoq uchun – ob’ektlar o‘lchami (karta masshtabida daryolar smda, ichki hovuzlar mm²da), miqdor va sifat ko‘rsatkichlari (shkalalar); aholi punktlari uchun – aholi punktlarini tasvirlash va ta’riflash; temiryo‘l tarmoqlari uchun – tasviri va xarakteristikalari.

10. 
    Atlasning umumiy jihozlanishini baholash: muqovalash sifati, titul varog‘I ko‘rinishi, karta va legendalar rangbarangligi, rang tusining bir xilda talqin etilganligi; geografik ob’ektlarni yozuvlari o‘qilishi kabi xususiyatlarni belgilash.
    

TAHLIL
1.Men tanlagan atlas nomi: Sirdaryo viloyati o’lkashunoslik atlasi
2. Atlasning nashrli ma’lumotlari:Sirdaryo viloyati o’lkashunoslik atlasi 2016-yil TOSHKENT
3. Atlasning tasniflanish xususiyatlarini aniqlash:Ushbu atlas o’quv maqsadlarda yaratilga.Hududiy qamroviga ko’ra Sirdaryo viloyati hududini o’z ichiga oladi.Mazmuniga ko’ra atlas umumgeografik atlas hisoblanib ichiga bir necha mavzudagi kartalarni qamrab oladi.Atlasning o’lchamlari quydagicha qog’oz bichimi
62x94; bosma toboq 4; shartli bosma toboq 4,32; adadi 500 nusxa.Malumotlarni atlas oily ta’lim,maktab va litsey o’quvchilariga Sirdaryo viloyatining tabiiy va ijtimoiy –iqtisodiy ma’lumotlarni yetkazib beradi va o’quvchilarga hudud to’g’risidagi umumiy ma’lumotlarni beradi.

4.Atlas “YERGEODEZKADASTR” qo’mitasining “Kartografiya” ilmiy-ishlab chiqarish korxonasida ishlab chiqarilgan bo’lib,barcha ijtimoiy-iqtisodiy kartalarning

Mahsus mazmuni Sirdaryo viloyati hokimligi,viloyat yer resurslari va davlat kadastri
boshqarmasi,Sirdaryo viloyati statistika boshqarmasi ma’lumoti asosida tayyorlangan
Xaritaning maxsus mazmunini tayyorlashda qatsnashganlar:
”Geologik “karta –Geologiya fanlari doktori P.I.Pinxasov.V.V.CHirikin.
“Geomorfologik” xarita –Geografiya fanlari nomzodi SH.S.Zokirov
“Seysmik rayonlashtirish” kartasi –Fizika-matematika fanlari doktori T.U.Ortiqov
“Iqlim”kartasi-Matematika fanlari nomzodi S.G.Chanisheva
“O’simlik xaritasi”-Geografiya fanlari doktori V.A.Popov
“Qishloq xo’jaligi” kartasi- Geografiya fanlari nomzodi A.Egamberdiyev