Геодезия ва ер кадастри кафедраси карташунослик фанидан


Сифатли ва микдорли ранг усуллари


Download 0.68 Mb.
bet4/5
Sana06.04.2023
Hajmi0.68 Mb.
#1330366
1   2   3   4   5
Bog'liq
Kartografik belgilar va kartografik tassvirlaash usullari

Сифатли ва микдорли ранг усуллари

  • Микдорли ранг усули. Сифатли ранг усулда курсатгичлар ранг билан тасвирланса, микдорли ранг усули­да унинг асосини микдор ташкил килади. Микдор курсатгтчлари худуд буйича таркалган булиши мумкин. Масалан, Узбекистон географик атласидаги (1999) «Ёкилги-энергетика картаси» да Узбекистон даре хавзалари буйича жами электр энергиясининг куввати ранг билан курсатилиб, унинг асосида микдор курсаткич ётади. Баъзан микдор курсаткичлар диаграммаларда х.ам курсатилиши мумкин. Масалан, Республикамиз дарёларининг хавзалар буйича сув хажми куб метр хисобиди диаграммада берилиб, хавзалар рангда тасвирланиши мумкин. Бу усул картографияда жуда кам ишлатилади. Баъзан сифатли ранг усули микдорли ранг усули билан бирга ишлатилади. Масалан, Ахолининг миллий таркиби тасвирланган карталарида миллий таркиб ранг билан, унинг зичлиги штрихлар билан курсатилиши мумкин.

Тенг чизиклар усули

  • Тенг чизик (изолиния) лар усули билан вокеа ва ходисаларнинг микдор курсаткичлари чизиклар билан тасвирланади. Иклим ва об-хаво карталари шу усулда тузилади. Хаво харорати изотермалари, ёгин-сочин микдори (изогиета) ни, хаво босими (изобаталар) ни, кор калинлиги х,ам тенг чи­зиклар билан тасвирлаш уринлидир. Карта укишни осонлаштириш максадида тенг чизиклар (изолиниялар) оралири микдорнинг ошишига караб ранглар билан тулдириб борилади. Ранглар картанинг мазмунига мос танланиши керак, кор босим, ёгин-сочин микдорлари «совук» (кул ранг, оч кук, баъзан оч кора) ранглар билан тасвирланади. Купинча изолинияларнинг кийматлари микдор курсаткичлари билан ёзилиб ифодаланилади. Иклим карталари метеорологик станцияларнинг маълумотларига асосланган. Тузилаётган картанинг аниклиги метеостанцияларнинг канчалик зич жойлашганлигига богликдир.

Тенг чизиклар усули

  • Бу усулдан социал-иктисодий карталар тузишда хам фойдаланилса булади. Масалан, экинлари хосилдорлиги, ахоли зичлиги ва б. хам мазкур усулда берилади. Рангсиз (ок-кора) карталарда штрихлар ишлатилиб, микдорий курсаткичлар изолинияларга тиркалиб куйилади. Тенг чизиклар системасини тузиш учун интерполяция усулидан (микдор курсаткичли чизикларни тенг булакларга булиб чи­зиклар утказадиган усул) фойдаланилади (49-расм).
  • Чизиклар канча зич тортилса, вокеа ва ходисалар шунча аниклашади. Чизиклар орасидаги кийматларнинг тенг холати ёки ошиб бориши тасвирланиши мумкин. Шу усулда тузилган карталарнинг укувчанлигини оширлиши эса уни кандай ранг билан буялишига боглик. Микдор курсаткичга караб буёкларнинг ранги белгиланади.

Download 0.68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling