Geog 1 (38-янги). p65

Organik dunyosi. Òinch okean organizmlarning turli-tu-
manligiga ko‘ra birinchi o‘rinda turadi. Dunyo okeanidagi tirik
organizmlarning yarmi shu okeanga to‘g‘ri keladi. Okeanning
shimoliy qismida losossimon baliqlarning 95 % i yashaydi. Bosh-
qa okeanlarga nisbatan hayvonlar turi 3 — 4 baravar ko‘p. Òri-
dakna nomli eng yirik molluskalarning og‘irligi 30 kg ga boradi.
Sovuq va mo‘tadil mintaqalarda, ayniqsa, janubiy kengliklarda
uzunligi 200 m bo‘lgan gigant suv o‘simliklari o‘sadi.
Òabiat mintaqalari. Òinch okeanda barcha tabiat mintaqalari
(shimoliy qutbiy mintaqadan tashqari) mavjud. Shimoldan
janubga tomon subarktika, mo‘tadil, subtropik, tropik, ekvato-
rial tabiat mintaqalari tarkib topgan. Ular janubiy yarimsharda
yana takrorlanadi.
Insonning xo‘jalik faoliyati. Okean sohillari va orollarida
o‘nlab mamlakatlar joylashgan bo‘lib, dunyo aholisining yarmi
shu joyda yashaydi. Insonlar qadimdan okean hayvonlaridan
oziq-ovqat mahsuloti tariqasida foydalanib kelganlar. Hozirgi
paytda Dunyo okeanida ovlanadigan baliqlarning yarmi Òinch
okeanga to‘g‘ri keladi. Òurli molluskalar, qisqichbaqalar, kre-
vetkalar, krillar ham ko‘p ovlanadi.
Atama, tayanch tushuncha va nomlar
Òinch okean, Mariana, dengiz sayozligi — shelf, litosfera
plitasi, tayfun, J. Kuk, V. Balboa, J. I. Kusto.
Nazorat uchun savollar
1. Òinch okeanni birinchi bo‘lib yevropaliklardan kim ko‘r-
gan?
2. Òinch okeanda qanday oqimlar bor?
Amaliy topshiriqlar
1. Òinch okeanni yozuvsiz xaritaga tushiring.
2. Okean tubi relyefini daftaringizga chizing.

---

78
34- §. Okeaniya
Asosiy xususiyatlari. Okeaniya — Tinch okeanning bepoyon
suvli maydonlarida sochilib yotgan orollar dunyosi, suv tagidan
hisoblansa, harakatdagi eng baland vulqoni bor, zaharli ilonlari,
yirtqichlari va yirik sutemizuvchi hayvonlari yo‘q, yagona uch
ko‘zli kaltakesak shu yerda yashaydi, endemik organizmlari ko‘p,
quruqlikka nisbatan suvli muhit eng ko‘p (98 %) maydonni
egallaydi. Quruqlikning 90 % maydoni ikki orolga to‘g‘ri keladi.