Geografiyasi
S h i m o l i y va M arkaziy A m e r ik a davlatlari tarkibiga kiruvch i m am la katlarni
Download 32 Kb. Pdf ko'rish
|
|
1. S h i m o l i y va M arkaziy A m e r ik a davlatlari tarkibiga kiruvch i m am la katlarni an iq la b , ularni n o m i , davlat t u z u m i , poytaxti t o ‘g lrisidagi m a ’lu m o tla r n i daftaringizga v o z ib q o 'y in g . 2. A h o l i s i n i n g s o n i, tili. irqi t o ’g'risida n im ala rn i bilasiz ( 9 - s i n f atlasidan f o y d a l a n i n g ) . 3. M arkaziy A m erik a m am la k a tla rin i n im a u c h u n „ B a n a n re spublik alar“ deb atashadi? 4. S a n o a ti va qis h lo q xo'jaligi aso s iy tarm oq lari to 'g'r isid a axborot berin g ( 9 - s i n f atlasidan fo y d a l a n in g ). 5. S h i m o l i y va M ark aziy A m e r ik a d a n im a sa babdan quvur va d e n g iz transporti riv ojla ngan? 61- §. Amerika Q o‘shma Shtatlari G eografik o ‘rni va mamlakat haqida umumiy m a’lumotlar. A Q S H yer m a y d o n i b u t u n G ' a r b i y Yevropa m a m l a ka t l a r id a n katta b o ‘lganligi bilan Rossiyadan keyingi o' rinda turadi. M aml ak at 50 ta shtat va Kolumbiya Federal okr ugidan iborat. Asosiy 48 ta shtati Shi mol iy Ame ri ka mat eri gini ng j an ub iy va markaziy qismida joylashgan. Hozirgi k u nd a A Q S H — Federativ Respublika. M a m l a k a t d a 1787- yili qabul qilingan Konstitutsiyaga amal qilinadi. Davlat rahbari — Prezident. Q o n u n chiqar uvchi organ — kongress. 159 M aml a k a t n i n g mat eri k qismi h udu d i de h qo nc h il ik va chorvachil ikning deyarli b a r c h a t a r m o q l a r i n i yetishtirish u c h u n q ul ay b o l g a n agroi ql im resurslariga ega. A Q S H n i n g j u da katta m ay d on i ni egallagan dasht zonasi m a m l a k a t n i n g eng yirik g kalla makoni dir. Qizig'i s h u n d a n iboratki, deyarli 100— 120 mln. t o n n a d on lalmi yerlarda yetishtiriladi. Yalpi hosilning bar- qarorligi 6 —7 yilda bir mar ta buziladi, y a ’ni iqlim q u r g ‘oqchil kelib, d on ekinlari b i r m u n c h a zarar ko'radi. A Q S H — tabiiy resurslarning b a rc ha turlariga boy. Mineral resurslar- ning b a ’zi bir t urlarining zaxiralari b o ' y i c ha d u n y o d a yetakchi o ‘rinlarni egallaydi. Shul ar qatoriga t o s h k o kmir, mis, moli bden, a lumin i y xomashyosi, q o ‘rg‘o s h in - ru x , uran rudalari, oltin, fosforitlar, ha r xil t uzl ar kiradi. Yo qi lgl- ener ge ti ka resurslari t oshko' mi r, neft, tabiiy gaz va gidroresurslar- ga asoslanadi. T o s h k o ‘mirning yirik konlari Appalachi havzasida h a m d a 0 ‘rta G karb ray on i da mavjud, bir yilda m a m l a k a t d a 900 million t o n n a d a n ziyod k o ‘mir qazib o l inmoqda. A Q S H yirik neft zaxiralariga ega. Yirik neft konlari Al yaska(Pradxo- Bey), Texas, Nyu- Me ksi ka , Luiziana, Kaliforniya shtatlarida h a m d a Meksika ko' rfazida joylashgan. M a m l a k a t d a bir yilda 4 00 —450 million t o n n a atrofida neft qazib oli nmoq da. A Q S H d a yirik tabiiy gaz konlari neft konlari y oni da joylashgan (Texas, Kaliforniya shtatlari va Meksika ko'rfazi). Mamlakatda yiliga o ‘rtacha 500 milliard kub.m. tabiiy gaz ol inmoqda. A Q S H d a qora va rangli metallurgiva t ar moqlari u c h u n z arur b o i g a n rudali qazil ma konlari va zaxiralari a n c h a k o bp. T e m i r rudasining katta zaxiralari Buyuk k o ‘llarning sohillaridagi konlarda UVplangan. Da ryolar idan Kolumbiya, Kol orado, Niagara gidroenergiya resurslariga boy b o l i b , u n d a n hozirgi vaqtda samarali foydal anil moqda. AHOLISI Aholi soni IxVyicha m am l a k a t Xitoy va H i n di st o nd a n so' ng 3- o 'r in ni egallaydi. Aholi sonini bu darajaga yetishida immigratsiya katta rol o ‘ynagan. A Q S H aholisining soni 2001- yilning 14- dekabri da olingan m a ’lumot ga ko 'r a 285,9 mln. kishini tashkil etdi. Ahol ining o lr tacha yillik o ksish s u r’ati 0.9 foizga t e ng b o l m o q d a . Aholi soni tabiiy k o ' p a y i s h hisobiga h a m , immigratsiya hisobiga h a m o ' s m o q d a . M a m l a k a t d a keyingi yillarda aholining har mingt asi da 16 bola t u g i l m o q d a , 9 kishi o l m o q d a . Tabiiy k o ‘payish koeffitsienti 7 ga teng. O ' r t a c h a yashash davri erkaklar u c h u n 73 yoshni, ayollarda 80 yoshni tashkil etadi. A Q S H a h o l i s i n i n g o br t a c h a zichligi i qt is odi y r i v oj l a n g a n Y e v r o p a maml ak a tl ar id a n a n c h a past ( o ' r t a ch a 1 kv. km. m ay d o n g a 29 kishi). Aholi notekis taqsi ml angan. Aholisining soniga k o ' r a yirik shtatlar quyidagilar: Kaliforniya (33 mln. kishi), N y u - Y o r k (20 mln. kishi), Texas (20 mln. kishi), Florida (15 mln. TABIIY S H A R O IT I VA TABIIY BOYLIKLARI 160 kishi). U m u m a n , m a m l a k a t n i n g i qtisodiy rivoj langan, yuqor i d a r a j a d a s a no a t l a s h g a n h u d u d l a r i d a a h ol i n i ng deyarli 2 / 3 qismi i st iq oma t qiladi ( Bosvash, C h pi t s, Sansan). A Q S H j a h o n n i n g yirik u rb ani zat siyal ashgan h u du d l a r i d a n biridir (shahar lar da yashovchilar ulushi 75 foiz). Millioner shahar lar qatoriga Ny u -Yo r k, Chikago, Los-Anjeles, Xyuston, Filadelfiya, Detroyt, Dallas, Sietl, Boston, S a n -Fr an si sko va bos hqalar kiradi. XO‘JALIGI J a h o n mamlakat lari orasidan A Q S H singari e ’tiborni o ‘ziga kuchli jalb qilgan davlatni topish mushkul. U dunyodagi yirik davlatlardan biri b o i i b , k o ‘p sohalar da j a h o n siyosatida h a m hal qiluvchi rol o' ynaydi. A Q S H yirik iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy h a m d a harbiy zaxiralarga ega. Shu j u m l a d a n , neft, tabiiy gaz, k o ‘mi r va p o l a t ishlash b o ‘yicha u 3 ta yetakchi j a h o n davlatlari ichiga kiradi. Elektr energiya ishlab chiqarish b o' y i ch a esa A Q S H yagona ye ta kc hi davlat hi sobl anadi. El ektr t exni ka , e le k t ro n i k a va a e r o k o s m i k mahsulotlari sifati, rivojlanish darajasi bo' yi ch a, avtomobilsozlik, kemasozlik va s amol yotsozli k t ar moq l ar in i ng , ki myo s a noa ti ni ng rivojlanish darajasi b o ' y i c h a A Q S H d u n y o d a p e s h q a d a m l i k mavqeyi ni saqlab turibdi. D o n mahsulotlarini yetishtirishda j a h o n d a ikkinchi, qishloq xo'jalik mahsulotlarini eksport qilish b o ‘yicha birinchi o ‘rinni egallaydi. A me ri ka iqtisodiyotida k a p i t a l n i n g m a r k a z l a s h u v i asosiy belgi hi so bl a na d i. A m e r i k a n i n g yirik korporatsiyalari o ‘zi amalga oshirayotgan ishlari b o ‘yicha transmilliy xarakterga egadir. J a h o n n i n g yirik 500 ta T M K lari orasida 100 dan ziyodi A Q S H d a joylashgan. Ro' yxat boshida „Jeneral Motor s^, ,, Ex xo n “ , „ F o r d M o t o r 41 va , , I B M “ turadi. Qora metallurgiya. San oa tn in g bu t a r m o g l n i , , m u a m m o g a “ boy deb aytish m u mk i n . Boshqa iqtisodiy rivojlangan ma ml ak a tl ar singari A Q S H d a qor a metallarni eritish q i sq a rmo q da (90- yillar boshlar ida t a x m i n a n 100 mln.t., hozirda 75—80 mln.t.). Bu so ha da ishlovchilar soni h a m kamayib ketmoqda. Qo r a metallarni eritish jar ayonini m a m l a k a t d a bir n echta yirik k omp an i ya la r nazorat qiladi. Shul arni ng eng m as hh ur i — „Yunayted Steyts S til“ korporatsiyasidir. Rangli metallurgiya. A Q S H rangli metallarning asosiy turlarini yirik ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi. Mis, rux, q o ‘rg‘oshin eritish zavodlari M o n ta n a, Yuta, Aydaxo, Arizona shtatlarida mavjud. Yirik rangli metallurgiya rayoni T i n c h okean sohilining s hi mo l i- g ‘arbiy qismida j oylashgan. M ashinasozlik va metallni qayta ishlash sanoati A Q S H sanoatidagi eng yirik t a r m o q hisoblanadi. Un g a sa no at da j ami ba n d aholining 40 foizi t o ' g kri keladi. A Q S H mashinasozligini o kn minglab korxonal ar va minglab firmalar t ashki l e t a d i , lekin s h u l a r n i n g i c h i d a bir n e c h t a yirik m o n o p o l i y a l a r h ukm ro nl ik qiladi. Avtomobilsozlikda — „Jeneral M o to rs44, „Ford M otor44; aviasozlikda — „B oing44, „M akdonald D u glas44, „Lokxid44; elektronikada — „Jeneral elektroniks44, k o mp y ut er ishlab chiqarishda — „Interneyshnl Biznes M ashins44 ( I B M ) shularjumlasi dandi r. Ameri ka mashinasozligida eng m u h i m t armon avtomobilsozlikdir. Avtomobilsozlik t a r m o g l A Q S H n i n g 20 ta shtatida 1 1 — Л. Q a y u m o v . I. Safaro v, M. T il la b o v e v a 161 mav j ud . M ic h i g a n shtat idagi D c t ro y t shahri m a m l a k a t n i n g „ a v to m ob il poytaxti“ hisoblanadi. Bu rayonning h a m m a katta shaharlari (Toledo,Chikago, Klivlend, Buffalo va boshqalar) avtomobilsozlikning markazlaridir. Aviatsiya sanoati — A Q S H xo'jaligining yirik t a r m oq la ri d an biri. Un in g tarkibiga raketasozlik va kosmik texnika ishlab chiqarish h a m kiritiladi. Yirik monopoli yal ari : „ Bo in g" , „ Yu na yt ed Te kn ol oj is ‘\ „ M a k d o n a l d Dugl as “ , „Lokxi d". , ,Boi ng“esa j ah on da gi eng yirik aviatsiya sanoati korporatsiyasidir. A Q S H d a kemasozlik markazlari Atlantika okeani va Meksika q o l t i g i sohilIaridagi shahar lar da joylashgan. Elektr texnika va elektronika sanoati. Bu s an oat da , asosan, maishiy texnika ishlab chiqariladi. E H M j a h o n bozorini IBM boshchi 1 igidagi Amerika firmalari boshqarib boradi. A Q S H va bos hqa davlatlardagi I BM korxonalarida 300 ming kishi ish bilan band. T a r m o q n i n g yirik markazlari — Chikago, Lo s- An jel es , S a n - F r a n s i s k o , N y u - Y o r k , Bo st on, Pittsburg, Filadelfiya, An ax ay m, Dallas va Fo r t - Ue r t . Kimyo sanoati. A Q S H d u n y o d a kimyo sanoat ining rivojlanish darajasi b o' yi ch a yetakchi o lrinni egallaydi. Bu s o ha da „ D y u p o n de N e m u r “ , „ D o u kemi kl", „ M o n s a n t o " va bos hq a firmalar yuqori o ‘rinlarda turadi. T a r m o q pol imer lar (plastmassalar, kimyoviy tola, sintetik kauc hu k), mineral o'g'itlar, bo' yoql ar , maishiy-kimyoviy b oAo ql a r, farmatsevtika va k osmet ika m a h s u lotlari ishlab chiqaradi. Oziq-ovqat sanoati A Q S H d a boshqa yirik tarmoqlar bilan bir qatorda turadi. Bu t armoq mamlakat qishloq xo'jaligining rivojlanishiga tayanadi. Oziq-ovqat sanoati mahsulotining katta qismi Shimoliy shtatlarga t o ' g lri keladi. Yirik g o lsht-konserva zavodlari G' arbiy shtatlardagi shahar va shaharchalarda ishlaydi. Dunyoda ,,Koka-Kola“ , ,,Pepsi-Kola“ firmalarining mahsulotlari keng tarqalgan. * Savol va topshiriqlar 1. A Q S H n i n g i q t is o d i y - g e o g r a f i k o 'r n i n i b a h o la n g . 2. A Q S H m ineral resu rsla rn in g qaysi turlari bilan t o ' l a - t o ' k i s t a ' m in l a n g a n . qaysila rini im port qiladi? 3. A Q S H a h o li s i n in g d in a m ik a s i d a im m ig r a t siy a n in g roli katta b o i g a n davrlarni b e lg ila n g va b u n d a y holat sabablari to'g'r isid a b ilganla ringiz ni s o ' z la b bering. 4. A Q S H m e h n a t resurslarining si fat ko'r satk ic hlarig a x o s xususiy atlar to'g'risida n im a la r n i bilasiz? 5. M a m la k a t x o'jaligin in g asosin i qaysi ta rm o q la r tashkil etadi va n im a u ch u n ? 6. A Q S H sanoatid a fantalab tarm oqla rnin g o'rni va aham iyati to'g'risida nimalarni b ila siz ? 7. A Q S H da F T l n i belg ila b b eruvchi t a r m o q la r n in g hozirgi h ola ti va istiqbollari haqid a so 'zla b bering. 62- §. Kanadamng iqtisodiy-geografik tavsifi Ka na da shimoliy A m e ri k a da j oylashgan, j a h o n d a iqtisodiy j i h a t d a n eng rivojlangan m am la k at la r da n biri. ,,yettilik“ davlatlari qatoriga kiradi. K a n a da hud ud i Shimoliy Ame ri ka materigining shimoliy qismi va unga y on do sh orollarda joylashgan. 162 M ay d o ni 9976,1 ming kv. km., aholisining soni 31 mln. kishi ( 2 0 0 1-y.) K a n a d a — pa rl a me nt ar monarxiya, u Buyuk Britaniyaning do mi ni on i, lekin 1931- yilda unga t o i a mustaqillik berilgan. K a n a d a tabiiy resurslarga j u d a boy mamlakat dir. U n i n g h u d u di d a uran, t em ir rudasi, nikel, mis, qo"rgkoshin va rux, oltin va k umush, neft va tabiiy gazning yirik konlari mavjud. Ur an, nikel, oltin, k umus h va b os hqa qator rudali va n or ud a qazilma boyliklarni qazib olish b o' yi ch a K a n a d a du ny o mamlakatlari ichida yetakchilik qiladi. Ma ml a ka t yer va ayniqsa, suv h a m d a o ‘rmon resurslariga j u d a boydir. Shimoliy mintaqasidagi o ' r m o n l a r n i n g deyarli 1/3 qismi ush bu m aml ak a tga t o lg'ri keladi. Aholisining qariyb 40 foizi i ngliz-kanadaliklar, 30 fozi f r a n s u z - k a n a - dali klar dan iborat. Qol gan qismi nemi slar, italyanlar, ukrainlar, gollandlar, ruslar va b o s h qa millat vakillaridan tashkil t opgan. M a m l a k a t shimo l id a h a m d a ovchilik va baliqchilik rivojlangan mar kazi y va g' arbi y h u d u dl ar i da m a h a l l i y h i n d u l a r , e s k im o sl a r , a t a p a s k a l a r va b o s h q a l a r t a r q o q h o l d a y as haydi . Aholi soni tabiiy o'sish va migratsiya saldosi hisobiga k o ‘pa ymoq da . O ' r t a c h a yillik o'sish s u r’ati keyingi o ‘n yilliklarda 1 foizdan oshmayapti. Sha ha rl arda j a mi aholining deyarli 80 foizi istiqomat qiladi. Yirik shaharlari qatoriga Monre al , T or o nt o, Vankuver, Kvebek va bos hqalar kiradi. K a n a d a iqtisodiyoti yuksak taraqqiy etgan mamlakat dir. Ka n ad a d un yo mamlakat lar i ichida nikel, rux, k u m u s h rudalari, kaliy tuzlari, asbest qazib olish h a m d a q o g 'o z ishlab chiqar ishda birinchi; oltin, platina, moli bden rudasi, oltingugurt, uran qazib olish va selluloza ishlab chiqarishda ikkinchi va u c hinc hi o ‘rinlarni egallaydi. K a n a da sanoatida t o g‘- ko n t a r m o g ‘i bilan bir q a tor da elektr energetika, o ‘rmon, y o g 4ochni qayta ishlash va sellu!oza-qog‘oz, transport va qishloq x o ‘jaligi m ashinasozligi, qora va rangli metallurgiya, kimyo va neft-kim yo, oziq-ovqat (un tortish, g o lsht, baliq-konserva va b.) va yengil ( t o ' qi ma c hi - 1 i k ‘ k o ' n po y a bz al va t ik u v c h i l i k ) s a n o a t t a r m o q l a r i y u q o r i d a r a j a d a rivojlangan. Qishloq x o ‘jaligi va chorvachilik yuqori darajada mexanizatsiyalashgan va ixtisoslashgan. M a m l ak at d a t rans port ni ng b a rc ha turlari yaxshi rivojlangan. j y Savol va topshiriqlar 1. K a n a d a n i n g ge ografik o'rn in i b a h o la n g . 2. N i m a u c h u n K a n a d a ,,y ett ilik“ m am la katlari qatoriga q o kshilgan? 3. K a n a d a h u d u d i b o y boMgan m in era l resurslar turlarini aniq lab, ular jo y l a s h - gan konla rni y o z u v s i z xaritalarga tushiring. 4. K anada a h o li s i n in g h u d u d iy j o y la sh is h ig a xos xusu siyatlarn i belgilang. 5. K an ad a iq tisod ivotid a n im a u c h u n sanoat a sosiy o'r in egallaydi? 6. M a m la k a t d e h q o n c h il ig i va c h o r v a c h il ig i d a qaysi tarm oq lar xalqaro ix t iso s la sh u v ta rm oq lari h is o b la n a d i ? 163 11- mavzu. Janubiy Amerika davlatlari 63- §. Janubiy Amerika davlatlarining umumiy tavsifi P a n a m a davlatidan j an u b d a joylashgan b archa davlatlar hududl ari Janubiy A me ri ka deb ataladi. M a ’lumki, Ame ri ka q i t ’asi ka shf etilganidan s o' ng k o ‘p o ‘t m a y J a nubi y Amerika, asosan, Ispaniya va Portugaliya t o m o n i d a n bosib olingan va XVI — XIX asrlar davomi da ularning mustamlakalariga aylantirilgan edi. Tabiiyki, ularning uzoq muddat li hukmr onl igi davrida ispan va portugal tillari asosiy til sifatida shakllanib ul gurgan edi. X I X asr da vomi da J an u bi y Ameri kadagi k o lpchilik davlatlar o bz must a- qilliklarini q o l g a kiritdilar. S o ‘nggi mustamlakalar XX asrning 6 0 - 7 0 - yillariga kelib ozodlikka erishdilar. Endilikda bu m i n t a q a d a 13ta mustaqil davlatlar mavjud. J a nubiy Amerika mamlakatlari u m u m j a h o n geografik m e h n a t t aqsimotida a l o h i d a o ' r i n tutadi. Bu m i n t a q a m am la k at la r i, asosan, r ivoj lanayotgan davlatlar q ator ida turadi. J an ub i y Ame ri ka da 2 subregion ajralib turadi: 1. A m a z on ka va La-Plata tekisliklari. 2. A n d mamlakatlari. M i nt a q a n i n g u m u m i y ma yd o n i 17,4 mln. kv. km. b o i i b , u n d a 320 mln. kishidan ziyod aholi yashaydi. H ududi, chegaralari, geografik o ‘rni. J a n u b i y A m e r i k a n i n g h u d u d i s hi mo l da P a n a m a davlat chegaralaridan boshlanib j a n u b d a n to Olovli Yer orollarigacha c h o bzilgan. J anubiy Amerika mamlakatlarining geografik o'rni xususiyatlarini, asosan, ularning Atlantika va Ti n ch okeanlari bilan o ' r ab turilishi belgilaydi. Boliviya va Paragvaydan boshqa barcha mintaqa davlatlarining ana shu okean havzalariga tutashligi ularning j a h o n bozorlari bilan b o g i a n i s h i d a m u h i m vosita b o i i b xizmat qiladi. 1914- yilda qurilgan P a n am a kanali Janubiy Amerika mamlakatlari I G O Lni keskin yaxshiladi. Tabiiy sharoiti va tabiiy resurslari a n c h a boy va xilma-xildir. Tabiiy sharoi tl ari ning xususiyatlarini J a nu b i y Am er ik a h u d ud l ar i ni ng n a m tropik va m o' ta di l iqlim mintaqalari b o ‘ylab joylashganligi h a m d a oke an va dengizl ar bilan o ‘ralgan keng tog' lik va pasttekisliklarning mavjudligi belgilaydi. U n u m d o r tuproql arga ega b o l g a n keng tekisliklar va qulay tog' oralig'i vodiylari Janubiy Ame ri k an in g deyarli b a rc h a h u d u dl ar i da xilma-xil x o ‘j alik t a r m o q l a r i n i keng rivojlantirishga i m k o n beradi. Tabi iy naml ik k o ‘rsatkichlarining, asosan, yuqori va m o ‘tadillik darajasi uning bir t o m o n d a n 164 o bsimlik qopl amiga boy eng yashil, asosan, qurg^oq c h o 4 - s a h r o l a r d a n deyarli xoli (agar t or va kichik mayd o n da gi A t a k a m a c h o i i n i hisobga olmasak) mintaqasi b o ‘lishiga sababchidir. Aholisi. Ja nu b i y Ame ri ka aholisining son j ih a td a n tez k o ‘payish davri 6 0 - 7 0 - yillarga t o kg bri keladi. Aholining tabiiy o lsish k o ‘rsatkichlari hozir bu m i n t a q a d a 19 (jahon b o ‘yicha o lrtacha 13) promillega tengdir. J a nubiy Ame ri ka aholisining etnik tarkibi asosan uch irq xalqlariga borib taqaladi. Ular: mo ngo loi d (tub xalqlar — mahalliy hindular), yevropeoid va negroid irqiga m a n su b xalqlardir). 64- §. Janubiy Amerika davlatlarining x o ‘jaligi, transporti, tashqi iqtisodiy aloqalari va atrof-muhit muhofazasi J anu b i y Ameri ka davlatlari xo'jaligi o lrtacha rivojlanish darajasiga k o ‘ra Osiyo va Afrikadagi rivojlanayotgan davlatlarga nisbatan sezilarli ustunlikka egadir. A m m o sanoat Janubiy Ame ri ka da bir tekis rivojlanmagan. Hozirgi paytda sanoat Argentina, Braziliya, Chilida m in t aq a ni n g bos hqa davlatlariga nisbatan b i r m u n c h a rivojlangan. Ular m in t aqa sanoat mahsul otl ari ning 2/ 3 qismini ishlab chiqar moqdal ar . Chorvachiligi mi nt aq a h udu d i b o bylab tekis rivojlanmagan. J a mi qishloq x o ‘jalik m ah s u l o t i n i n g 1/3 qismini yetishtirib b e ra di gan bu t a r m o q n i n g ahamiyati, ayniqsa, Argentina, Urugvay va Braziliyada ahamiyatli. Q or a m o l - chilik, q o kychilik, parrandachilik chorvachilikning eng m ah s ul d or t armoqlari h i s o b l a n a d i . D e n g i z b o ‘yi d a vlat lar i, a y ni qs a , Pe r u , Chi l i, Br az il iy ad a baliqchilik m u h i m sohadir. Transporti J anubiy Ame ri ka mamlakat lar ini ng aksariyatida a n c h a sust rivojlangan. Quruqlikda harakatlanuvchi asosiy transport t a r m o g l avtomobildir. Bu t a r m oq barcha m i nt aqa mamlakatlarini a ma lda bir-birlari bilan b o g ‘lovchi yagona quruqlik transportidir. TemiryoM transporti y a na d a sust rivojlangan. Bu esa o' z navbatida iqtisodiyotning rivojlanishida ancha t o ‘sqinlik qiladi. Barcha m a m l a ka t l a r va ularning ichki rayonlarini bir-birlari bilan b o g i a s h d a dengiz va daryo transporti katta a ha mi yat ga ega. Sanoati da t o g ‘- kon, neft-kimyo, metallsozlik, aholi iste’mol mahsulotlari ishlab chiqarish t armoqlari a n c h a ahamiyatli. Qishloq xo'jaligida yirik yer egalariga tegishli plantatsiyalarda tashqi b oz or u c hu n k o ‘plab kofe, s hakarqami sh, b an an , tropik meva mahsulotlari ishlab chiqariladi. O k e a n b o ‘yi hud u dl ar i da dengiz baliqchiligi katta iqtisodiy ahami yat ga ega. Peru va Chili j aho n da gi eng yirik baliq mahsulotlari ishlab chiqaruvchi davlatlar qatoriga kiradi. * Savol va topshiriqlar Download 32 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|