Geologiya fanlari universiteti foydali qazilma konlari geologiyasi fakulteti geologiya-qidiruv ishlari texnikasi va texnologiyasi mutaxassisligi

BURG'ULASH VA PORTLATISH ISHLARINING PARAMETRLARINI HISOBLASH HAMDA BURG'ULASH VA PORTLATISH ISHLARINING PASPORTINI TUZISH
Portlovchi moddalar sifatida Ammonit №6JV tanlaymiz. Ammonit №6JV texnik xususiyatlari 1-jadvalda keltirilgan.1.
1-Jadval.
Portlovchi moddalarning qisqacha texnik xususiyatlari

PM turi	Ish bajaraolish qobiliyati, sm^3	PM ning zichligi, g/sm^3	Qoplama material	Patron o`lchamlari			PM ni qo`llash bo`yicha sinfi		Kislorod muvozanati
				Diamert, mm	Og`irligi, g	Dlina, mm
Ammonit 6JV	360	1	Polietilen	36	250	250	II	80%

Ammonit №6JV ning solishtirma sarfini aniqlaymiz. Jadval ma'lumotlariga ko'ra bizda mavjud: kon lahimi uchun S_ч=4,2-5,3 m² ; f=12; q=2,98 kg/m³ ρ-2,5.
Shpurlarning o`rtacha chuqurligini, kon lahimining bir oyda o`tilgan tezligidan kelib chiqqan holda aniqlash mumkin:
L_sh=L/ (25t_мn_smn_{d  })
bu yerda: L-kon lahim uzunligi – 230 m; bir oyda ish kunlar soni – 25 kun; t_м-lahimni o`tish uchun belgilangan muddat -2 oy; n<sub>sm</sub>-sutkada smenalar soni – 3ta; n<sub>d</sub>-smenadagi davrlar soni-1; <sub> </sub>-sh.f.k. (к.и.ш.) - 0,9.
l<sub>sh</sub>=230/ (25 2 3 1 0,9) =230/135=1,70 м
Kirmaning (заходки) uzunligi: l<sub>k</sub>= l<sub>sh </sub>1,70<sub> </sub> 0,9=1,53 м
Shpurlar sonini quyidagi ifoda orqali aniqlaymiz;
N=1,27qS/(<sub> </sub><sup>2</sup>K<sub>З</sub>)
Bu yerda;<sub> </sub>- PM zichligi 1000 кг/м<sup>3</sup>,<sub> </sub>-shpur diametri-0,04m, K<sub>З</sub> - shpurning to`lish koeffisiyenti-0,75.
N=1,27_{ }2_{ }5,3/1000_{ }0,0016_{ } 0,75=17 ta
Shpurlarning umumiy soni N=17 tani, 1:0,5:1,5 nisbatda qabul qilamiz:
O`yib oluvchi shpurlar - n<sub>o`</sub>, yordamchi shpurlar - n_yo va chegaralovchi shpurlarni n_ch, kavjoy uchun oldindan aniqlaymiz
n_yo=0,5_{ } N/3=0,5_{ }17/3=2,8 yordamchi shpurlar sonini 3 ta deb qabul qilamiz
n_ch=1,5_{ } N/3=1,5_{ }17/3=8,5 chegaralovchi shpurlarni sonini 9 ta deb qabul qilamiz.
n<sub>o`</sub> =1<sub> </sub> N/3=1<sub> </sub>17/3=5,6; o`yib oluvchi shpurlarning sonini 5 ta deb qabul qilamiz.
n - shpurda patronlar soni.
n=L_{ } K_З/l=1,70_{ }0,75/0,25=5
bu yerda: L-shpurning chuqurligi 1,40м, K_З-shpurning to`lish koeffisienti-0,75, l-PM patronining uzunligi - 0,25m.
O`yib oluvchi shpurlarni chuqurligini 20% katta deb qabul qilamiz
L<sub>o`</sub>=1,70<sub> </sub>1=1,70 m
PM larni shpurlar bo`yiha taqsimoti
Q_{o`</sub>= n<sub>o`  }1 5 0,25=5 1 5 0,25=6,25 kg
Q_yo= n_yo n_{ }0,25=3_{ }5_{ }0,25=3,75 kg
Q_ch= n_ch n_{ }0,25=9_{ }5_{ }0,25=11,25 kg
Davr uchun maydalangan kon massasining hajmini aniqlaymiz
V_o= l_уS_ч=1,53_{ }5,3=8,109 m³
Davr uchun PM ning umumiy sarfi
Q_ф= Q<sub>o`</sub>+ Q<sub>yo</sub>+ Q<sub>ch</sub>=6,25+3,75+11,25=21,25 kg
Lahimni o`yib (qo`porib) olish uchun umumiy shpurlarning uzunligi
L<sub>c</sub>= n<sub>в </sub>l<sub>вр</sub>+n<sub>о </sub> l<sub>ш</sub>+n<sub>ок </sub>l<sub>ш</sub> =5<sub> </sub>1,7+3<sub> </sub>1,7+9<sub> </sub>1,7= 28,9 м
1m­<sup>3</sup> kon massasini o`yib olish (qo`parib olish) uchun haqiqiy solishtirma sarf
q<sub>haq</sub>= Q<sub>ф</sub> / V<sub>o</sub>
q<sub>haq</sub>=21,25 kg / 8,109 m<sup>3</sup>=2,62 kg/m<sup>3</sup>
q<sub>haq</sub>=21,25 kg / 20,27 t= 1,04 kg/t
Bir pagona metrdan shpurdan kon massasining ajralib chiqishi -V<sub>sh</sub>;
V<sub>sh</sub> = V<sub>с</sub>/ L<sub>c</sub>=20,27 t/28,9 m=0,70 t/m
O`yib oluvchi shpurlarning tutashuvchi qismlari masofasi m=0,7
а=m(p/q)^1/2=0,7(1,25/2,98)^1/2=0,48 m
O`yib oluvchi shpurlarning lahim yuzasi bo`yicha masofasi,
а_в=2(a-b)/ К_з=2(0,48-0,15)/0,75=0,88 m
Kavjoy yuzasiga nisbatan o`yib oluvchi shpurlarning qiyalik burchagi