Geologiya qidiruv ishlarini tashkillashtirish

Karyer transporti – bu kavjoydan qazib olingan kon massasini qabul qilish (boyitish fabrikasi qoplama jins ag‘darmasi va h.k.)punktlargacha tashib beradigan vositalar majmuidir. Bu vositalar karyerlardagi texnologik jarayonlarni bir-biriga bog‘lovchi bo‘g‘in bo‘lib, ko‘p mehnat va xarajatlar sarfini talab qiladi. Foydali qazilmani qazib olish uchun sarflangan xarajatlarning 45–50 %, ayrim hollarda 65–70 % transport xarajatlarini tashkil qiladi.
Temir yo‘l transportining yillik yuk aylanmasi katta (25 mln t.va undan ko‘p) va tashish masofasi 4 km dan ko‘p bo‘lgan karyerlarda qo‘llash tavsiya etiladi.
Karyerlardagi temir yo‘llar statsioner (turg‘un) yoki vaqtincha xizmat qiluvchi turlarga bo‘linadi. Statsioner temir yo‘llar, asosan karyerning ishlamaydigan yonbag‘rida qoldirilgan transport bermalariga (supalariga) joylashtiriladi va uzoq muddat davomida xizmat qiladi. Vaqtincha xizmat qiluvchi temir yo‘l esa karyer ishchi yon bag‘ridagi pog‘onalar ishchi maydoniga qurilgan bo‘lib, pog‘ona ish fronti chizig‘i surilishi bilan, davriy ravishda yangi (pog‘ona ish fronti chizig‘iga yaqin) o‘zanga (joyga) surib boriladi.
Avtomobil transporti asosan yuk aylanmasi kichik (15–20 mln t)va tashish masofasi 4–5 km gacha bo‘lgan karyerlarda qo‘llanadi. Yuk ko‘tarish quvvati katta (75–180 tonna) bo‘lgan avtoag‘dargichlar barpo etilishi natijasida avtomobil transportini yillik yuk aylanmasi 50–60 mln t va undan ortiq bo‘lgan karyerlarda ham qo‘llash samarali bo‘lishi ta’minlangan.


Konveyer transporti (lentali konveyerlar) yumshoq va yaxshi maydalanadigan (bo‘laklar o‘lchami 400mm gacha bo‘lgan) kon jinslarini tashishda qo‘llanadi. Karyerlarda ishlaydigan qazish uskunalari unumdorligining diapazoni keng (15000 m³/soatgacha)bo‘lishi konveyerlardan har qanday yillik yuk aylanmalarida ham foydalanish imkonini beradi. Yuk tashish jarayonining uzluksizligi va 18⁰gacha qiyalikda amalga oshirilishi konveyer transportining asosiy afzalligidir.
Lentali konveyer – lenta (1), g‘altak tayanch (2), yuritish barabani (3), lentani taranglovchi qurilma (4) va yuklash uskunasi (5) dan tashkil topadi (1.6-chizma).




1.6-chizma. Lentali konveyer sxemasi

Lentali konveyerlarni keng qo‘llanishiga quyidagi omillar salbiy ta’sir ko‘rsatadi: konveyer lentalarining tez emirilishi, tashiladigan kon jinslari o‘lchamlariga qo‘yiladigan talablarning qat’iyligi, kon jinslarining yuklash usullari va boshqalar.