Gеologiya va minerologiya asoslari ” fanidan o’quv- uslubiy majmua bakalavriat yо`nalishlari: barcha ta’lim yо`nalishlari uchun urganch-2012 Mundarija

Faоliyat mazmUni

	O`qitUvchining	Talabaning
1 bоsqich O’quv хUjjatlarini To`ldirish, davоmat оlish 5 daq. kirish 5daq	1 Talabalarni pеd. Tехnоlоgiya talablari asоsida tоpshiriqlar bеradi. Gеomorfologik tadqiqot o’tkazish buyicha ma`lumatlar to’plайдилар.	Talabga muvоfiq guruхlarga bo`linadilar va tоpshirig`larni qabul qilib оladilar
2 bоsqich Asоsiy 20daq. Davоmida guruхlarda ishlash, 30daq davоmida хar bir guruх 7 daq chiqish qiladi.	Хar bir guruх tоpshiriq Ustida ishlashini nazоrat qilib zarUriy ko`rsatmalarni va yordamini bеrib bоradi.	Хar bir guruх o`z tоpshirig`i Ustida ishlaydi, markеrlar yordamida klastеr, sхеma yoki jadvalini chizib to`ldirib bоradi. Guruхlardan 2ta (va bUndan оrtiq) ishtirоkchi tоpshiriq bo`yicha chiqish qiladilar
3 bоsqich. Talabalarni bahоlash 20 daq.	Mavzu bo`yicha хulоsa qilish. Хar bir guruх faоliyati tavsiflanada va guruхning хar bir ishtirоkchisi qanday baхоlanganligi aytiladi	Хar bir talaba o`z faоliyati baхоsini eshitadi va e’tirоzi bo`lsa aytadi. Mashg`ulоt yUzasidan mUlохazalari bo`lsa bildirishi mUmkin.

mavzu: Tog’ jinslari haqida tushuncha, klassifikatsiyasi va ta’rifi.


Mashg’ulotning maqsadi. Tabiatda tarqalagan minerallarni o’rganish oson bulishi uchun klassifikasiyalash va shu asosida ularning ta’rifini tarqalishini xamda ahamiyatini o’rganish. Klassifikasiyalash turlari va avfzalliklari o’rganiladi.

Kerakli asboblar va materiallar.

1.minerallar
2. tog’ jinslari
3.endogen minerallar (oltingurgut, kvars, orgoglaz, olivin, galenit va x.k)
4. ekzogen minerallar (montlyurilonit, kaolinit tuzlar, bo’r, temir rudalari)
5.sof tug’li elementlar (grafit, olmos)
6.nitratlar (NaNO3-chili silitrasi, KNO3 xind yoki Turkiston silitrasi)
7.kalsit (CaCO3)
8.moloxit(Cu2 (OH)2 CO3)
9.gips.(CaSO4*2H2O)
Minerallar tabiatdagi murakkab fizik, ximyaviy va termodinamik sharoitlarda paydo buladi. Xar bir mineral muayyan temperatura, bosim, mineral tarkibini xosil qiluvchi jism mavjud bulgandagina paydo bulib, shu mineralga xos sharoitlarda u tabiatda turg’un buladi. Ba’zi sharoitlarda esa mineralla asta-sekin parchalana boshlaydi. Xamda qayta uzgaradi va butunlay yangi mineral birikmalarini xosil qiladi.
Tog’ jinslaridagi turli geologik jarayonlar xamda insonlarning ishlab chiqarish faoliyati natijasida paydo bulgan turli tuman birikmalar tuproqning tarkibiga ta’sir etadi.
Minerallar paydo bulish sharoitiga qarab
1.magmatik
2.chukindi.
3.qayta o’zgargan (metamorfik) gruppalarga bo’linadi.
Magmatik va metamarfik minerallar yerning ichida (endogen sharoitda) cho’kindi minerallar esa uning yuza qismlarida bir oz chuqurlikda (16 km chuqurlikkacha) paydo buladi.shu sababli minerallar kelib chiqishi va ximyaviy tarkibiga kura ikki xil ximyaviy va genetik klasifikasiyaga bulinadi.
A. Endogen minerallar
Minerallarning genetik kelib chiqishiga kura klassifikasiyasi.
1.Magmatik minerallar- kvars, ortoklaz.
2.metasomatik minerallar-olivin, rogovaya, obmayka (shox aldoqchisi) avgit.
3.Pegmatit tomirli minerallar-kvars bilan dala shpatini birga uchrashidan xosil bulgan pegmatit (“yaxudiy toshi”).
4. Pnevmatolit tomirining minerallari –oltingurgut, oltin, galenit.
5.Gidrotermal minerallar- sulfitlar.
B. Ekzogen minerallar
6.ximyaviy nurash prosesida xosil bulgan minerallar-kaolinit, montmorillonit.
7.Dengiz kul va botqoqlikdagi ximyaviy chukindi minerallar- tuzlar, marjon, sadaf, marvarid, bur, oxakli chig’anoqlar, fosfaritlar, torf, temir rudalari.

Minerallarning ximyaviy klassifikasiyasi.

1.sof tug’ma elemetlar-olmos-S, grafit-S, oltin-Ai, platina-Rt.
2.oksidlar-kvars, magnetit .
3.suvli oksidlar –opal, gidrogiyotit.
4.sulfitlar-pirit. Xalkopirit.
5.galoidlar-galit, silvin, flyuorit.
6.karbonatlar-kalsit, magnezit, dolomit.
7.sulfatlar-gips, barit.
8.fosfatlar-apatit, vivianit.
9.silikatlar-ortoklaz, olivin.