Geometrik nivelirlash usullari va mohiyati

TEXNIK NIVELIRLASH. TRASSANI NIVELIRLASHGA TAYYORLASH

Muhandislik inshootlarini qidiruv, loyihalash, qurish maqsa- dida bajariladigan nivelirlash texnik nivelirlash deyiladi. Texnik nivelirlash bo‘lajak inshootlarning o‘qlari bo‘ylab joy profilini va tor eni (yo‘lkasi) rejasini tuzish uchun qo‘llanilsa, bo‘ylama nivelirlash, yerlarni tekislash va boshqa joylarning topografik rejasini tuzish uchun bajarilsa, yuza nivelirlash deyiladi. Õarita yoki joyda belgilangan loyihalashtirilayotgan (yo‘l, kanal, quvur va hokazo) o‘qi trassa deyiladi. Trassa loyihasi topografik xaritada har xil variantlarda tuziladi, ulardan biri texnikaviy va iqtisodiy shartlarni qanoatlantiradigan darajada bo‘lsa, ko‘rish uchun asos qilib olinadi va qidiruv ishlari boshlanadi.

Trassani qidiruv joy bilan tanishish trassaning tomonlari va burchaklarini o‘lchash, egrini bo‘lish, trassani mahkamlash, trassa tor enini syomka qilish, trassani nivelirlash, hisoblash ishlari, trassa bo‘ylab profil va joy rejasini tuzishdan iborat.
Tuzilgan loyiha asosida joy bilan tanishiladi, trassa bo‘ylab teodolit yo‘li o‘rnatiladi, burchak uchlari qoziqchalar bilan mah- kamlanadi. Trassa yo‘nalishlari o‘zgargan nuqtalarda (56- rasm) o‘ng (yoki chap) burchaklar teodolitda to‘la qabulda o‘lchanadi.

j

ch

= ě

ch
Oldingi yo‘nalishni davom ettirilishi bilan yangi yo‘nalish orasidagi hosil bo‘lgan o‘ng yoki chap burchaklar — burilish burchaklari

o‘

1
= 180° - ě
va j
- 180° formulalar yordamida hisob-

lanadi. Trassa joyda siniq chiziqlardan iborat bo‘ladi, inshoot esa ma’lum radiusli doiraviy egri chiziqlar bo‘yicha loyihalashtiriladi va quriladi. Shuning uchun ko‘pincha trassa tomonlarini o‘lchash bilan birga trassa burilish joylarida siniq chiziqlarini tutashtiruvchi doiraviy egrilar qo‘yiladi.