Gi  urgan

Kurs ishining obyekti. Eritma intensiv rangga ega bo’lgan yoki eritmalariga reaktiv ta’sir ettirganda cho’kmaga tushadigan yoxud valentligini o’zgartiradigan (oksidlovchi) ionlar saqlagan eritmalarni indikator ishtirokida titrlashga nisbatan potensiometrik titrlashning ahamiyati kattadir. Bundan tashqari bu metod xohlagan pH qiymatigacha titrlash imkonini beradi.

Kurs ishining hajmi. Kurs ishi an’anaga ko’ra kirish, I bob asosiy qism, II bob

tajriba qismi, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar qismidan iborati bo’lib, Times

New Roman bosma taboqda, 14 o’lcham va 1,5 intervallarda yozilgan. Kurs ishining hajmi 25 sahifadan tashkil topgan. 5 ta adabiyotlar ro’yxatidan tashkil topgan.

I BOB.ASOSIY QISM

1.1 Potensiometriya

Potensiometriya usuli o`tgan asrdan ma`lum bo`lsa-da, u Zyorensen pH haqidagi tushunchani fanga kiritgandan (1909-y.) so`ng tez rivojlanib ketdi. Potensiometrik analiz bevosita va bilvosita usullarga bo`linadi. Bevosita potensiometriya usulida potensialni belgilovchi moddaning aktivligi elektrod potensialini aniqlash asosida topiladi. Bu usul ionlarning aktivligini to`g`ridan-to`g`ri aniqlashga imkon beradigan yagona usul hisoblanadi. U quyidagi turlarga bo`linadi: pH-metriya — eritmalarning pH qiymati, kislota va asoslarning (protolitlarning) kislota-asosli konstantalari, protolitik xususiyatga ega bo`lgan kompleks birikmalarning barqarorlik konstantalari va shu kabilarni aniqlashga imkon beradi. Ionometriya —pH-metriyaning rivojlanishi natijasida mustaqil usul sifatida shakllangan zamonaviy usullardan biri. Bu usulda indikator elektrodi vazifasini turli xil ion selektiv elektrodlar bajaradi.Oksredmetriya — oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari va oksred juftlarning potensiallarini tekshirishga asoslangan usul bo`lib, uning yordamida oksred juftlarning standart va real potensiallari, ular yordamida esa turli xil konstantalar hamda kinetik kattaliklar aniqlanadi. Bevosita potensiometrik usullar kimyoviy va elektr kimyoviy reaksiyada qatnashuvchi elektronlar soni, kimyoviy reaksiyalarning stexiometrik va aktivlik koeffitsientlari kabilarni aniqlash imkonini beradi. Bilvosita potensiometriya usuli qisqa tarzda potensiometrik titrlash deb yuritilsa-da, aslida titrlashning oxirgi nuqtasini potensiometrik aniqlash deb qaralmog`i lozim . Potensiometrik titrlash usullari kislota-asosli (protolitometrik), oksidlanish-qaytarilish (oksredmetrik), komplekslanish va cho`ktirish reaksiyalari asosida

moddalarni aniqlash va tekshirish uchun keng qo`llaniladi. Shu negizda

moddalarning konsentratsiyasigina emas, balki ularning turli xil konstantalarini ham aniqlash mumkin.

Potensiometrik va boshqa asbobli (instrumental) titrlash usullarining vizual

usullarga ko`ra bir qator afzalliklari mavjud:

1) titrlashdagi subyektiv xatolar deyarli yo`qoladi;

2) aniqlashning sezuvchanligi ancha yuqori bo`ladi;

3) loyqa va rangli eritmalar ham osongina titrlanadi;

4) muayyan sharoit yaratilganda eritmada bo`lgan bir necha modda aralashmasi tabaqalab titrlanadi;

5) titrlash jarayoni osongina avtomatlashtiriladi. Titrlashning oxirgi nuqtasi

yaqinidaelektrkimyoviy indikator reaksiyalarining biri ikkinchisi bilan almashinadi, buning natijasida sistemaning potensiali keskin sakrash bilan o`zgaradi.