Global iqtisodiyot va ijtimoiy jarayonlar. Iqtisodiy o’sish va inson taraqqiyoti konsepsiyasi. Reja

Liberalizm. Liberal g'oyalarning mohiyati iqtisodiy sub'ektlarning erkinligini ta'minlashda yotadi. Iqtisodiy motivatsiya sohasida liberalizm birinchi navbatda moddiy rag'batlantirishning jozibadorligiga tayanadi. U iqtisodiy tenglikni targ'ib qiladi, lekin ayni paytda tenglik elementlari bu erda rasmiy-deklarativ xarakterga ega.

Liberalizmda “iqtisodiy odam”ning erkinligi uning “tabiiy” huquqlar sifatida qaraladigan mulkiy huquqlari natijasi sifatida ta’kidlanadi. Xususiy mulk huquqlarining rivojlanishi va oqilona belgilanishi nafaqat iqtisodiy kafolatdir, balki insonning ijtimoiy mustaqilligidir. Ideal iqtisodiy tartib sifatida liberalizm o'z-o'zini tartibga soluvchi bozor va erkin raqobat mexanizmini taklif qiladi. Davlat liberalizmda juda kamtarona rolni - raqobatdosh shaxslarning huquqlarini himoya qiladigan va erkin raqobat shartlarini buzmoqchi bo'lganlarni qo'rqitadigan "sog'lomlashtiruvchi" rolini bajaradi. Unda davlatning asosiy funktsiyalari nazoratchilik rolinu kamaytirish va xususiylashtirishni amalga oshirishdir.
Liberallar "normal iqtisodiyot"ning yagona universal modeli mavjudligidan kelib chiqadi va milliy iqtisodiyotlar o'rtasidagi farqlarni faqat ularning nisbiy qoloqligi yoki umumiy idealga yaqinligi darajasida ko'radi.
Demokratiya. Demokratiya g'oyasini Jan - Jak Russo "Ijtimoiy shartnoma" asarida ilmiy tamoyillarda ifodalangan. Aristokratiyaga qarshi liberalistik kurash demokratizm harakatini shakllantirdi. Demokratiya teng huquqlilik mafkurasidir. Iqtisodiy sohada u moddiy farovonlik miqyosida qutblarni yaqinlashtirish uchun iqtisodiy resurslarni taqsimlash, kambag'al va boy guruhlar sonini minimallashtirish, ammo iqtisodiy tengsizlikning qonuniyligiga tajovuz qilmasdan haqiqiy tengsizlikni yumshatishga harakat qiladi.
Demokratiya insonning muayyan jamiyat yoki tashkilot a'zosi sifatida erkinligini e'lon qiladi. Demokratiya alohida imtiyozli shaxslarga qarshi turadi. Demokratiya birlashma xarakteriga ega bo'lib, shaxs va davlat hokimiyati o'rtasida turadi; uning vazifasi shaxs manfaatlarini boshqa shaxslar va davlatning tajovuzlaridan himoya qilishdir.
Davlat - demokratiya sxemasida birinchi navbatda fuqarolik huquqlarini ta'minlash vositasi yoki farovonlik ta'minoti uchun ma'sul sifatida faoliyat yutitadi. Uning asosiy vazifasi har kimga zarur bo'lgan minimal miqdorni, yashash uchun shart-sharoitlar: xuquq, ishlash va dam olish huquqi, minimal yashash vositalari va axborot erkinligini kafolatlangan holda ta'minlash orqali zaiflarni himoya qilishdir.