Gordon Olport: shaxsning dispozitsion nazariyasi

SHaxsning faktorli strukturasini ajratishga birinchi urinishlar.

G.Ollport uz ishlarining boshida X.Odbert Bilan birgalikda inson kiyofasining tashki va ichki kurinishiga oid 18000 suzni taxlil kilib, ulardan shaxsning sifatlarini yakkol kursatib beradigan 4500 ta suzni tanlab olishdi (1,3,4,5,7,10,14). Korrelyatsion- faktorli izlanishlarga birinchilardan bulib Dj.Gilford, V.T Siperman bilan birga kuyidagi 13ta shaxs faktorini ajratgan xolda murojaat kildi:

1. 
   umumiy aktivlik (gayratlilik, xarakat tezligi, xarakatga moyillik),
   
2. 
   ustun bulmok (tashabbuskorlik, uz xukuniki ximoya kilmok, liderlikka intilish),
   
3. 
   mardlik (professional va noprofessional erkaklik kizikishlar, kurkmaslik, gamginlik yetishmasligi, xis-xayajon kuchsizligi),
   
4. 
   uziga ishonch (chukur bilimga egalik, uzgalar tomonidan tanilganlikni sezish, ogir-vazminlik),
   
5. 
   xotirjamlik (sovukkonlik va irodasini bushashtirmok, tolikish va achchiklanish, joriy faoliyatga yukori kontsentratsiya,
   
6. 
   kirishimlilik (ijtimoiy aktivlik, ijtimoiy barkarorlik, liderlikka kizikish),
   
7. 
   gayriextiyoriy xarakat (xayolparastlik, kizikuvchanlik, tomoshabin),
   
8. 
   depressiya (emotsional va jismoniy tushkunlik, vaxima, bezovtalik),
   
9. 
   emotsionallik (emotsiyaning yengil paydo bulishi va saklanishi,
   

kechinmalarning yuzakiligi, fantaziya kilish),

10. 
    uzini cheklash (vazminlik, uzini nazorat kilish, jiddiylik),
    
11. 
    ob‘ektivlik (Amaliy, tugri baxo berish),
    
12. 
    kungilchanlik (vaziyatga karab yengil uzgarish, samimiyat, yumshoklik),
    
13. 
    xamkorlik (tanbexlarga chidamlilik, egoistlikning yukligi, ishonuvchanlik).
    

Yukorida aytib utilgan sifatlar ijtimoiy biologik tabiatning aralashmasiga ega, ularni aniklash usullari esa yaratilmagan edi.

13.