Guliston davlat universiteti biologiya kafedrasi

Ishning maqsadi va vazifalari. Kurs ishinging maqsadi Sarvnamolar qabilasi ma’nsub vakilari tarqalishi va inson hayotida ahamiyati haqida o‘rganishdan iborat.
Kurs ishining tuzilishi va hajmi. Kurs ishi kirish, 2 ta bob, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxatidan iborat. Ishning hajmi 30 sahifa va 14 ta rasmdan tashkil etadi.

I bob. Adabiyotlar tahlili.

Koʻproq doim yashil Sarvdoshlar turining piramidasimon (S. sempervirens) xili koʻp ekiladi. Manzarali bogʻdorchilikda ekiladigan xillari kup. Urugʻidan, manzarali xillari qalamchasidan va payvand qilib koʻpaytiriladi. Ignabarglari va novdalaridan tibbiyotda qoʻllaniladigan efir moyi olinadi. Sarvdoshlar turlaridan ihota oʻrmonlar, istirohat bogʻlari barpo etishda foydalaniladi. [ 4 ]
Ayrimlar eski tegirmon oldiga kelib, qurbonlik uchun qo‘y so‘yishadi, shuningdek, loy o‘chog‘larda baquvvat taom tayyorlab, barcha mehmonlarga uzatishadi. Biota-archasi katta yo‘ldan uzoqda o‘sadi. Unga yetib borish uchun uzoq yo‘l yurish lozim. Agar Nurota (Navoi viloyati) orqali Jizzah viloyatining Forish tumani tomon yurilsa, yo‘ldan o‘ngga qayilib, Madjerum qishlog‘i tomon yurish kerak. Madjerumda boshqa toqqa yaqin qishloqdagilar kabi etnik tojiklar yashab kelishadi. . [ 7 ]
Azim archa (ilmiy nomlanishi - archa, qora archa Juniperus (sarv daraxti oilasi) daraxtsimon turi Oqsoqota vodiysida o‘sadi. Bu vodiy Toshkent viloyatining Bo‘stonliq tumanida joylashgan. Uning baladligi 15 metr, poyasining diametri 1, 5 metrni tashkil etadi. Bu azim tarvaqaylab ketgan daraxtning yoshi 100 yildan ziyod, bunga archa yonidagi yozilgan taxtachada “Tabiat yodgorligi - davlat tomonidan qo‘riqlanadi. U taxmiman 1000 yoshda”. Ayni paytda bu taxtacha singan va yo‘qolgan. Daraxtning o‘zi yaxshi saqlangan, ko‘rinishidan hali salobatini yo‘qotmagan.[ 7 ]
Har doim yashil. Tor konusning tojiga ega bo'lgan bu o'simlik birinchi yillarda tez rivojlanadi. 1,5 m balandlikda o'sish sekinlashadi. Hayot davomiyligi 2 ming yil, daraxtning maksimal balandligi 25 m.Ignalar po'stloq, to'q yashil rangda, konuslari yumaloq. Doimiy yashil o'simlik g'amxo'rlikda oddiy, qurg'oqchilikka va engil sovuqlarga chidamli. [ 1 ]
Cypress ignalari va uning qatronli konuslari qadimgi davolovchilarga bemorlarni og'ir surunkali kasalliklardan xalos etishga yordam berishdi. Avitsena o'z yozuvlarida ushbu daraxtdan olingan yog'ni eslatib o'tgan. Uning ta'kidlashicha, ushbu vosita juda yaxshi gemostatik, changni yutish va biriktiruvchi xususiyatlarga ega. Xitoylik shifokorlar jigarni qayta tiklash uchun kipri efir moyidan foydalanganlar. Yunonistonda ular oshqozon yarasi, yaralar va o'pkadan davolangan. Tibetda kipr efir moyi tanani tozalashning eng yaxshi usuli hisoblangan. Krit va Qadimgi Finikiyada ushbu daraxt binolar va kemalar qurishda ishlatilgan. [ 4 ]
Evergreen Cypress - bu daraxtni ko'rish mumkin qora dengiz qirg'og'i Kavkaz va Qrim. Uning balandligi 30 metrga etadi, toj tor, ustunli, qisqa shoxlari ko'tarilib, magistralga bosilgan. U qadim zamonlardan beri madaniyatda o'stirilgan; bu 2 ming yildan ortiq yashashga qodir bo'lgan haqiqiy jigar. Turkiyada u qayg'u daraxti deb hisoblanadi va qabristonlarga ekilgan. Suratda doimo yashil kiprlar mavjud.
[ 5 ]Bu ingichka o'rmalagan kurtaklar bilan keng tarqalgan buta, shuning uchun uni sudraluvchi thuja shakli bilan adashtirish mumkin. Ignalar yozda yashil, qishda jigarrang, yosh o'simliklarda ular soyali kurtaklardagi igna kabi. Konuslar kichik, bir urugli, 2-3 tarozidan iborat. Ildiz tizimi tolali, zich.
Mikrobiota juda sekin o'sadi, u yiliga atigi 2 sm o'sishni beradi, ammo u uzoq umr ko'rish bilan ajralib turadi - u madaniyatda 100 yildan ortiq o'sishi mumkin. Umuman olganda, mikrobiota bitta va guruhli ekishlarda juda mos keladi, shuning uchun u har doim bog'bonlar orasida talabga ega. [ 5 ]
Madjerumsoyda bo‘lgan kishi bahaybat daratning shox-shabbalari tegida o‘tirarkan, beixtiyor mangulik haqida o‘ylab qoladi. Yillar zo‘r kelib, daraxtning uchta yirik shoxi yerga qadar egilib qolgan. Aslida, ularni shox deyish qiyin, sababi, ular ulkan daraxt tanasi bo‘lib, bir paytning o‘zida unga bir nechta kishi sig‘adi. Ponalarni mahalliy aholi toshlardan qurgan tayanch-piramidalar ushlab turadi. Ulkan daraxt g‘amxo‘rligi — juda savob ishdir, axir, uning oldida avvallari masjid bo‘lgan. Ko‘plab ziyoratchilar ham bugungi kungacha archa-biota oldiga kelib, yaratganning marhamati va istaklari amalga oshishini so‘rab kelishadi.Lekin butun tog‘ atrofi qachonlardir archa o‘rmoni bilan qoplanganligi uydirma emas. Qachondir geologlar g‘arbiy Nurotadan tilla va yog‘och ko‘mir topishgan bo‘lib, archa shaxtalarini eritish uchun tayyorlashgan. Bugun esa bunga ishonish qiyin — tog‘ yonbag‘rilarida o‘tlar va siyrak butalargina o‘sadi. Atrofda bitta ham archa qolmagan, Nurota tog‘larida ham yuztadan sal ko‘proq qolgan. Shuning uchun ham bugungi kungacha bahaybat bo‘lib o‘sib kelayotgan bu daraxt ko‘zni quvontirish bilan birga hayratga ham soladi. [ 6 ]
Archalar tog`lik huddudlarda eroziyaga qarshi kurashda muhim ahamiyat kasb etadi. Ular o`zida fitotsid ajratish bilan havoni mikroblardan tozalaydi. Ulardagi efir moylari ham muhim ahamiyatga ega. Archalar qurilish uchun xom ashyo, manzarali o`simliklar sifatida ham katta rol o`ynaydi. Savr archasi, Zarafshon archasini O`rta Osiyo xalqlari qadim zamonlardai beri pista ko`mir olish uchun ishlatganlar. Shu bilan birga bu o`simlikning yog`ochi qurilish materiallari va uy-ro`zg`or asboblari yasashda qo`llanilgan. [7 ]