10-Mavzu: Tok o‘simlikning biologiyasining asoslari. Reja: Ildiz va ildiz tizimi 2

---

10-Mavzu: Tok o‘simlikning biologiyasining asoslari. 
Reja: 
1. Ildiz va ildiz tizimi 
2. Tokning yer ustki qismi (poyasi) 
3. Tok novdasining anatomik tuzilishi 
4. To‘pgul va gullar 
 
Tok tuzilishiga ko‘ra vegetativ va genyerativ organlarga bo‘linadi. 
Vegetativ organlarga ildiz, poya, barg, kurtak, jingalak kirib, ularning o‘simlik 
hayotini ta’minlashda ahamiyati katta. Ular orqali suv va oziq moddalar 
o‘zlashtiriladi, harakat qiladi, fotosintez, transpiratsiya, nafas olish kabi muhim 
jarayonlar kechadi. Shuningdek, ular o‘sish, poya qismlari orqali vegetativ 
ko‘payish vazifalarini ham bajaradi. 
Genyerativ (reproduktiv) organlarga to‘pgul, gul, shingil, g‘ujum va urug‘lar 
kiradi. Ular orqali jinsiy ko‘payish sodir bo‘ladi. Genyerativ organlar meva pishgach 
rivojlanishdan to‘x-taydi. Tok boshqa o‘simliklar kabi tuzilishiga ko‘ra yer ostki 
(ildiz va ildiz tizimi) hamda yer ustki (poya) qismlaridan tashkil topadi (1-rasm). 
Ildiz va ildiz tizimi 
Tok ildizi bir qator muhim vazifalarni bajaradi. Eng avvalo u tok tupini tuproq 
(yer)da mustahkam turishiga xizmat qiladi. Ildizning asosiy vazifasi - tuproqdan suv, 
oziq moddalarni so‘rib (o‘zlashtirib) yer ustki qismi (poya)ga etkazib berishdir. Tok 
ildizida ko‘p miqdorda oziq moddalar zaxirasi to‘planib, murakkab biokimyoviy 
jarayonlar kechadi. Natijada o‘zlashtirilgan mineral moddalar metabolizm (mod- 
1-rasm.Tok tupining tuzilishi: 
1. Yyer ostki qismi: a - yer ostki tana; b - ildiz «tovoni»;
Tayanch iboralar: Urug‘ ko‘chat, monopodial, simpodial, po‘stloq, 
diafragma, lub, kambiy, o‘zak, shingil, ro‘vak, fassiatsiya, changchi, urug‘chi, 
kleystogamiya, partenokarpik. Vegetativ, organlar, ildiz, tizimi, ildiz tovoni, 
skelet ildizlar, zonalar, adventiv, liana, бутоқ, ҳосилли новда, жингалак, 
барг, занг, маданг, бачки, иқлим.