Gumanistik psixologiyaning principlerı. Pútinlik principi

Gumanistik psixologiyaning principlerı.

Pútinlik principi.

Shaxs pútin qáliplesiw bolıp tabıladı, onıń strukturalıq bólimlerine kamaymaydi. Pútinliktiń qandayda bir bóleginde júz bolıp atırǵan zat pútkil insanǵa tásir etedi. Óziniń pútinligi hár bir insan tájiriybesiniń ayriqsha ózgeshelikin jaratadı. SHuning ushın da úyreniw predmeti maqsetleri, mánisleri, ózine munasábeti, shaxstıń ózin ózi ańǵarıwı bolıwı kerek.

Unamlılıq principi.

Insan tábiyaatı mehriban hám konstruktiv bolıp tabıladı, sol sebepli tiykarǵı itibar olardı sheshiw ushın úlken ishki resurslarǵa iye bolǵan saw, dóretiwshilik shaxslardı úyreniwge qaratıladı. Qattı sırtqı determinizm óz táǵdirin ózi belgilew hám óz táǵdirin ózi belgilewge qarsı.

Rawajlanıw principi.

Bul princip ishki kúshlerdiń bar ekenligin túsindiriwge qaratılǵan. Hár qanday jonzot sıyaqlı, insan da ósiw, rawajlanıw hám ámelge asırıwǵa beyimlik menen támiyinlengen. K. Rojers tómendegi uqsatıwdı keltiredi: jerge taslanǵan dán ósedi, rawajlanadı hám mıywe beredi (nátiyje). Tap sonday, hár bir insan : tábiyaat ósiw, rawajlanıw hám ózin ózi basqarıw ushın kúsh beredi, yaǵnıy. Bul dúnyada jaqsılıqtı kóbeytiwge alıp keletuǵın birden-bir joldı tańlaw. Sonday eken, eń áhmiyetlisi, insan potencialın ámelge asıriw bolıp tabıladı. Rawajlanıwdıń shegarası joq. Insanda úlken dóretiwshilik potencial bar, lekin onı ámelge asırıw ushın insan aktiv bolıwı kerek.

Iskerlik principi.

Qandayda bir kisi jaǵdaylardıń, ilgeri alınǵan kónlikpelerdiń, balalıq tájiriybesiniń jábirleniwshisi emes. Ol tábiyaatan ózin ózi belgileydi, óz táǵdirin jaratadı, óz ómirin tańlawda erkin hám óz tańlawı ushın juwapker bolıp tabıladı. Gumanistik psixologiya zorlıqshılıq hám shaxsqa basım ideyasınan waz keshti. Sırtdan kelgen hám shaxstıń ishki mútajliklerine tuwrı kelmaytuǵın hámme zat bloklanadı, ertami-kechmi ózin asabiy buzılıwlarda, keselliklerde, jaqınlar menen úzilislerde sezim etedi.

Bul principler, tiykarlanıp, basqa gumanistik túsiniklerge tiyisli bolıp tabıladı, eger ulıwma gumanistik psixologiya birlesken teoriyanı ańlatpalamasa da, ol birpara ulıwma qaǵıydalar hám ámeliyatda - psixoterapiya hám pedagogikada jeke jónelis menen birlestirilgen. Ismning payda bolıwı hám tiykarǵı principlerdiń qáliplesiwi birinshi náwbette amerikalıq psixologdıń atı menen baylanıslı. Avraam Maslou. Gumanistik psixologiya orayında túsinik turadı ózlikti rawajlandırıw, maksimal dóretiwshilik ózin ózi ańǵarıw zárúrshiligi ideyası, bul haqıyqıy psixologiyalıq salamatlıqtı ańlatadı.

Masloudan keyin tiykarǵın belgileymiz gumanistik psixologiya hám birinshi eki kúsh ortasındaǵı ayırmashılıqlar.

Áwele, adamgershilik psixologiyasi sonı aytıp otediki, insan tekǵana tınıshlıq hám isenimge ıntılatuǵın, yaǵnıy ózin ózi rawajlantıratuǵın dóretiwshilik janzat retinde qaralıwı kerek. teń salmaqlılıq jaǵdayı, bálki uyqaspawshılıqka da : insan mashqalalardi qóyadı, olardı sheshedi, óz múmkinshiliklerin ámelge asıriwge ıntıladı jáne onıń eń joqarı shıńların, eń joqarı dóretiwshilik jetiskenliklerin esapqa alǵan halda, insandı áyne shaxs retinde túsiniw múmkin.

Gumanistik psixologiyada individuallıq bixeviorizmdan ayrıqsha bolıp esaplanıw, individual hádiyselerdi analiz etiwge qaratılǵan integral pútinlik retinde qaraladı.
Gumanistik psixologiya haywanlardı izertlewdiń insan túsinigi ushın áhmiyetsizligini aytıp otedi; bul tezis de bixeviorizmga qarsı.

Klassik psixoanalizdan ayrıqsha bolıp esaplanıw, gumanistik psixologiya insannıń tábiyaatan jaqsı yamasa eń kóp neytral ekenligin aytıp otedi; hújim, zorlıqshılıq hám basqalar. átirap -ortalıq tásirinde júzege keledi.

Gumanistik psixologiyaning tiykarǵı qaǵıydaları :

Insandı pútkilliginde úyreniw kerek

Hár bir shaxs ayriqsha bolıp tabıladı, sol sebepli bólek jaǵdaylardıń analizi statistikalıq ulıwmalasqanlardan kem emes.

Insan dúnyaǵa ashıq ; insannıń dúnya hám ózin dúnyadaǵı tájiriybesi tiykarǵı psixologiyalıq haqıyqat bolıp tabıladı;

Turmıstı shaxs bolıw hám bolıwdıń birden-bir procesi retinde kórip shıǵıw kerek;
Insan óz tańlawında oǵan basshılıq etetuǵın mánis hám qádiriyatlar sebepli málim dárejede sırtqı tásirinlerden erkinlikke iye;

Insan óz tábiyaatınıń bir bólegi retinde úzliksiz rawajlanıw hám ózin ózi ańǵarıw múmkinshilikleri menen támiyinlengen;

Gumanistik psixologiyaning ush belgisi:

1. Gumanistik psixologiya eksperimental psixologiya bolıp, onıń wákillerin eksperimentlarni biykar etiw - hár qanday, minez-qulıq, kognitivistik hám basqalar birlestiradi.

2. Bul psixoterapiyaning málim bir baǵdarı boyınsha ósetuǵın hám azıqlanatuǵın psixologiya - minez-qulıqtı ózgertiw ideyaları menen baylanıslı emes.

3. Gumanistik psixologiya tiykarǵı itibardı insanǵa, onıń múmkinshiliklerine qaratadı hám usı mánisten alıp qaraǵanda ózin dinga keri qóyadı. Dinge sıyınıw minez-qulıqtı tártipke soluvchi tiykarǵı omilni Xudoda, gumanistik psixolog bolsa insannıń ózinde kóredi. Insan hámme zattı ózi etiwi kerek, lekin oǵan járdem beriw zárúrli bolıp tabıladı.

Gumanistik - bul ózin adamgershilikli dep esaplaytuǵın psixolog, yaǵnıy óz-ózin ańǵarıwınıń ayriqsha ózgesheligi. Anıq shegaralar joq, lekin tiykarǵı ideyalar ámeldegi -jóneltiriw pútkil shaxs, onı rawajlandırıw, onıń potencialın ashıp beriw, járdem beriw hám bul rawajlanıw daǵı tosqınlıqlardı saplastırıw ushın.

Gumanistik psixologiyada individuallıq integral pútinlik retinde qaraladı ;

Haywanlardı izertlewdiń insan túsinigi ushın áhmiyetsizligi (jaramsızlıǵı ) (bixeviorizmdan ayrıqsha bolıp esaplanıw ) aytnadı ; Gumanistik psixologiyaning atap ótiwishe, insan tábiyaatan jaqsı yamasa hesh bolmaǵanda neytral bolıp tabıladı; hújim, zorlıqshılıq hám basqalar átirap -ortalıqtıń tásiri menen baylanıslı halda payda boladı.
Gumanistik psixologiyaning rawajlanıwına Ekinshi jáhán urısınan keyin jámiyette payda bolǵan jaǵday járdem berdi. Ol ekstremal jaǵdaylarda kóp adamlar sabırlı hám eń salmaqli sharayatlarda óz salawatın saqlap qalıwların kórsetdi.

Shaxstıń óziniń ruwxıy ayriqshalıǵın saqlaw hám rawajlandırıwǵa bolǵan bul qálewin eski psixologiya hám tek tábiyiy-ilimiy qatańlıq kózqarasınan túsindiriw múmkin emes edi. Filosofiyalıq postulatlarga itibar bermaslik.

Sol sebepli de gumanistik psixologiya jetekshileri 20 -ásir filosofiyası jetiskenliklerine, birinshi náwbette ekzistensializmga shaqırıq qılıwdı. ishki dúnya, insan bar ekenligi.
Sonday etip, jańa qatańlıq payda boldı - psixologiyalıq, bul shaxstıń rawajlanıwın ózin ózi ańǵarıw, óz múmkinshiliklerin dóretiwshilik ámelge asıriw qálewi menen anıqlama beredi.

Shaxstıń jámiyet menen munasábetleri de bólekan qayta kórip shıǵıladı, sebebi social ortalıq tekǵana insandı bayıtıwı, bálki onı stereotip etiwi de múmkin. Soǵan tıykarlanıp, gumanistik psixologiya wákilleri baylanıstiń túrli mexanizmlerin úyreniwge, shaxs hám jámiyet ortasındaǵı munasábetlerdiń quramalılıǵın pútin halda súwretlewge háreket etdiler.