Guruchga bo’lgan taklif egri chizig’ini tasavvur qiling. Quyidagi hodisalar unga qanday ta’sir etadi?
Download 86.04 Kb. Pdf ko'rish
|
3-JN (2)
|
Bir tonna guruch narxi ($)
100 150 180 220 260 300 340 380 Haftalik taklif etiladigan guruch miqdori (tonnalarda) 220 250 300 400 500 640 880 1400 Haftalik talab etiladigan guruch miqdori (tonnalarda) 770 680 610 550 500 460 400 320 a) Narx $180dan $220ga oshganda talab va taklif elastikligini hisoblang. Talabning elastikligini hisoblash Talabning narx egiluvchanligi - bu narxning foizli o'zgarishi natijasida talab miqdorining foiz o'zgarishi. E_d = (DQ/Q)/(DP/P) Qayerda: E_d - talabning narx egiluvchanligi DF - talab hajmining o'zgarishi Q - talabning dastlabki hajmi DP - narx o'zgarishi P - original narx Bizning holatda: DF = 400 - 300 = 100 tonna Q = 300 tonna DP = 220 - 180 = 40 dollar P = 180 dollar Ushbu qiymatlarni formulaga almashtirib, biz quyidagilarni olamiz: E_d = (100/300)/(40/180) = 0,667 Shunday qilib, narx 180 dollardan 220 dollargacha oshganida Alanga guruchiga bo'lgan talabning elastikligi 0,667 ni tashkil qiladi. Bu shuni anglatadiki, guruchga bo'lgan talab elastik, chunki narxning 40 dollarga o'zgarishi 100 tonna talab miqdorining o'zgarishiga olib keldi, bu dastlabki talab miqdorining 33,33% ni tashkil qiladi. Taklifning elastikligini hisoblash Taklifning narx egiluvchanligi - bu narxning foizli o'zgarishi natijasida taklif qilingan miqdorning foiz o'zgarishi. E_s = (DQ/Q)/(DP/P) Qayerda: E_s - taklifning narx egiluvchanligi DF - ta'minot hajmining o'zgarishi Q - dastlabki ta'minot hajmi DP - narx o'zgarishi P - original narx Bizning holatda: DF = 400 - 220 = 180 tonna Q = 220 tonna DP = 220 - 180 = 40 dollar P = 180 dollar Ushbu qiymatlarni formulaga almashtirib, biz quyidagilarni olamiz: E_s = (180/220)/(40/180) = 1,5 Shunday qilib, narx 180 dollardan 220 dollarga ko'tarilganda Alanga guruchining taklif egiluvchanligi 1,5 ni tashkil qiladi. Bu shuni anglatadiki, guruch taklifi elastikdir, chunki narxning 40 dollarga o'zgarishi 180 tonnaga etkazib berilgan miqdorning o'zgarishiga olib keldi, bu dastlabki etkazib berilgan miqdorning 81,81% ni tashkil qiladi. Xulosa Narx 180 dollardan 220 dollargacha oshganda, Alanga guruchiga talab 33,33 foizga, taklif esa 81,81 foizga oshadi. Bu shuni anglatadiki, narxning oshishi talabning ham, taklifning ham o'sishiga olib keladi, lekin taklif talabdan ko'ra ko'proq oshadi. Buning sababi shundaki, guruch taklifi talabdan ko'ra elastikroqdir. Talabning elastikligini hisoblash Bunday holda, talab qilinadigan dastlabki miqdor 400 tonnani tashkil etadi va narx o'zgarishi - $40 ni tashkil qiladi. Ushbu qiymatlarni formulaga almashtirib, biz quyidagilarni olamiz: E_d = (-100/400)/(-40/180) = -0,25 Shunday qilib, narx 220 dollardan 180 dollarga tushganda Alanga guruchiga bo'lgan talabning elastikligi -0,25 ni tashkil qiladi. Bu shuni anglatadiki, guruchga bo'lgan talab elastik emas, chunki narxning 40 dollarga o'zgarishi 100 tonna talab miqdorining o'zgarishiga olib keldi, bu esa dastlabki talabning atigi 25% ni tashkil qiladi. Taklifning elastikligini hisoblash Bunda yetkazib beriladigan dastlabki miqdor 400 tonnani, narx o‘zgarishi esa -40 dollarni tashkil qiladi. Ushbu qiymatlarni formulaga almashtirib, biz quyidagilarni olamiz: E_s = (-180/400)/(-40/180) = -0,75 Shunday qilib, narx 220 dollardan 180 dollarga tushganda Alanga guruchining taklif egiluvchanligi -0,75 ni tashkil qiladi. Bu shuni anglatadiki, guruch taklifi egiluvchan emas, chunki narxning 40 dollarga o'zgarishi 180 tonna etkazib berilgan miqdorning o'zgarishiga olib keldi, bu esa dastlabki etkazib berilgan miqdorning atigi 45% ni tashkil qiladi. Tushuntirish Yuqoridagi ikki holatda turli javoblar, birinchi holatda narx o'zgarishi talab yoki taklif egri chizig'ining boshlang'ich nuqtasidan boshlab yo'nalishda sodir bo'lishi, ikkinchi holatda esa qarama-qarshi yo'nalishda sodir bo'lishi bilan izohlanadi. Birinchi holda, narx 180 dollardan 220 dollargacha ko'tariladi, bu talab egri chizig'ining boshlang'ich nuqtasidan yuqori. Bunday holda, talab elastik bo'ladi, chunki narxning o'zgarishi talab miqdorining sezilarli o'zgarishiga olib keladi. Ikkinchi holda, narx 220 dollardan 180 dollargacha tushadi, bu talab egri chizig'idagi boshlang'ich nuqtadan pastroqdir. Bunday holda, talab noelastikdir, chunki narxning o'zgarishi talab miqdorining ozgina o'zgarishiga olib keladi. Muammolarni bartaraf etish Talab va taklifning egiluvchanligini hisoblashda muammolarni oldini olish uchun yagona metodologiyadan foydalanish kerak. Bunday holda siz quyidagi usullardan birini qo'llashingiz kerak: O'rtacha narx asosida elastiklikni hisoblang. Bunda talabning elastikligi 0,417, taklifning elastikligi esa 0,833 ga teng bo’ladi. Narxlarning nisbiy o'zgarishi asosida elastiklikni hisoblang. Bunda talabning elastikligi -0,5, taklifning elastikligi esa -0,75 bo'ladi. Birinchi holatda talabning elastikligi birinchi holatga qaraganda kamroq, taklifning elastikligi esa ikkinchi holatga qaraganda katta bo'ladi. Buning sababi shundaki, o'rtacha narx dastlabki narx va yangi narx o'rtasida. Ikkinchi holda, talab va taklifning egiluvchanligi teng bo'ladi, chunki narx o'zgarishi talab va taklif egri chizig'ining boshlang'ich nuqtasidan boshlab yo'nalishda sodir bo'ladi. Amalda, birinchi yondashuv ko'pincha qo'llaniladi, chunki u aniqroq. Biznesmenlar va talabalarning Toshkentdan Samarqandga boradigan Afrosiyob poyezdi biletiga bo’lgan talablari quyidagi jadvalda aks etgan: Download 86.04 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|