Guruchga bo’lgan taklif egri chizig’ini tasavvur qiling. Quyidagi hodisalar unga qanday ta’sir etadi?
Download 86.04 Kb. Pdf ko'rish
|
3-JN (2)
|
Narx (ming
so’m) Talab miqdori (biznesmenlar) Talab miqdori (talabalar) 150 2 200 1 000 ) narxga bog’liq bo’lgan elastikligini hisoblang (o’rta qiymat 180 2 000 600 220 1 900 400 300 350 1 800 1 500 200 80 a. Agar narx $300dan $350ga oshsa, talabning (biznesmenlar va talabalar uchun alohidausulidan foydalaning) b. Nima uchun talabalar va biznesmenlarda ikki xil elastiklik chiqmoqda? A. Talab o'zgarishlarini hisoblash Tadbirkorlar uchun: Dastlabki talab = 1800 chipta Narx o'zgarishi = 350 - 300 = 50 ming so'm Nisbiy narx o'zgarishi = (50/350) * 100 = 14,29% Talab qilingan miqdorning o'zgarishi = 1800 - 1500 = 300 chipta Talab miqdorining nisbiy o'zgarishi = (300 / 1800) * 100 = 16,67% E_d = (16,67 / 14,29) = 1,17 Shu tariqa, agar narx 300 dollardan 350 dollarga ko‘tarilsa, Toshkent-Samarqand yo‘nalishidagi “Afrosiyob” poyezdi chiptalariga ishbilarmonlar tomonidan talab 16,67 foizga kamayadi. Talabalar uchun: Dastlabki talab = 200 chipta Narx o'zgarishi = 350 - 300 = 50 ming so'm Nisbiy narx o'zgarishi = (50/350) * 100 = 14,29% Talab qilingan miqdorning o'zgarishi = 200 - 80 = 120 chipta Talab miqdorining nisbiy o'zgarishi = (120/200) * 100 = 60% E_d = (60 / 14.29) = 41.59 Shu tariqa, agar narx 300 dollardan 350 dollarga ko‘tarilsa, Toshkent-Samarqand yo‘nalishidagi “Afrosiyob” poyezdi chiptalariga talaba talabalar tomonidan talab 60 foizga kamayadi. b. Talabning egiluvchanligidagi farqlarni tushuntirish Ishbilarmonlar va talabalar o'rtasidagi talab egiluvchanligidagi farqlarni bir necha omillar bilan izohlash mumkin, masalan: Daromad: Ishbilarmonlar odatda talabalarga qaraganda yuqori daromadga ega va shuning uchun narxlarning o'zgarishiga kamroq sezgir. O'zgartirish: Ishbilarmonlar odatda Afrosiyob poezd chiptalarini boshqa sayohat vositalariga, masalan, avtomobil yoki samolyot bilan almashtirish uchun ko'proq imkoniyatlarga ega. Ma'lumotlarning mavjudligi: Talabalar Afrosiyob poyezdi chiptalari narxlari haqida ishbilarmonlarga qaraganda kamroq ma'lumotga ega. Bunday holda, talabalarning daromadlari biznesmenlarga qaraganda past bo'lganligi sababli, ular narx o'zgarishiga sezgir. Bundan tashqari, talabalar ishbilarmonlarga qaraganda kamroq harakatchan va shuning uchun Afrosiyob poezd chiptalarini almashish imkoniyati kamroq. Va nihoyat, talabalar Afrosiyob poyezdi chiptalari narxlari haqidagi ma'lumotlarga ishbilarmonlarga qaraganda kamroq kirishadi va shuning uchun narxlar o'zgarishiga samaraliroq javob bera oladilar. Aynan shu omillar natijasida talabalarning “Afrosiyob” poyezdi chiptalariga bo‘lgan talabi tadbirkorlar talabidan ko‘ra elastikroqdir. V. Narxning elastikligini hisoblash (o'rtacha qiymat) Talabning o'rtacha narx egiluvchanligi: (16,67 + 41,59) / 2 = 29,13 Shunday qilib, Toshkent-Samarqand yo‘nalishida qatnovchi “Afrosiyob” poyezdi chiptalariga talab elastik, chunki narxning 14,29 foizga o‘zgarishi talab hajmining 29,13 foizga o‘zgarishiga olib keldi. O’zingiz yashaydigan viloyatda ishlab chiqariladigan va sotiladigan quruq meva bozorini tahlil qiling. 1. Quruq meva mahsulotlariga bo’lgan talab va taklifga ta’sir etuvchi omillarni sanang. 2. Mazkur mahsulotning narxga bog’liq elastiklikni tavsiflang. 3. Elastiklik darajasini hisobga olgan holda quruq mevaga bo’lgan talab va taklif egri chizig’ini chizing. Quritilgan meva mahsulotlariga talab va taklifga ta’sir etuvchi omillar Talab Quritilgan mevalarning narxi: teskari munosabat. Narx oshishi bilan talab kamayadi va aksincha. Aholining daromadlari: bevosita qaramlik. Daromad oshsa, quritilgan mevalarga talab ham ortadi. Aholining ta'mga bo'lgan afzalliklari: to'g'ridan-to'g'ri qaramlik. Agar aholi quritilgan mevalarni yaxshi ko‘rsa, ularga bo‘lgan talab ham yuqori bo‘ladi. Boshqa oziq-ovqat mahsulotlari narxi: bilvosita qaramlik. Agar boshqa oziq-ovqat mahsulotlarining narxi ko'tarilsa, iste'molchilar arzonroq mahsulotlarga o'tishi sababli quritilgan mevalarga talab kamayishi mumkin. Taklif Quritilgan mevalarning narxi: to'g'ridan-to'g'ri bog'liqlik. Narx oshgani sayin taklif ham ortadi va aksincha. Ishlab chiqarish texnologiyalari: to'g'ridan-to'g'ri bog'liqlik. Texnologiyani takomillashtirish quritilgan mevalarni etkazib berishning ko'payishiga olib kelishi mumkin. Xom ashyo tannarxi: teskari munosabat. Xom ashyo tannarxi oshgani sayin ta’minot kamayadi va aksincha. Ob-havo sharoiti: teskari munosabat. Noqulay ob-havo sharoiti quritilgan mevalarni etkazib berishning pasayishiga olib kelishi mumkin. Quritilgan mevalarning narx egiluvchanligi Quritilgan mevalarga bo'lgan talabning narx egiluvchanligi o'rtacha. Bu shuni anglatadiki, narxning o'zgarishi talabning nisbatan kichik o'zgarishiga olib keladi. Masalan, quritilgan mevalarning narxi 10 foizga oshsa, talab 5 foizga kamayishi mumkin. Quritilgan mevalar uchun talab va taklif egri chiziqlari Grafikdan ko'rinib turibdiki, talab egri chizig'i manfiy, taklif egri chizig'i esa ijobiy qiyalikka ega. Talab va taklif egri chiziqlarining kesishish nuqtasi quritilgan meva bozoridagi muvozanat narxini va hajmini ko'rsatadi. Bunda muvozanat bahosi 1 kilogramm uchun 1550 so‘m, muvozanat hajmi esa 25000 kilogrammni tashkil etadi. Quritilgan mevalarga bo'lgan talab egri chizig'i manfiy, taklif egri chizig'i esa ijobiy qiyalikka ega. Bu shuni anglatadiki, narx oshishi bilan talab kamayadi va taklif ortadi. Raqamlardan ko'rinib turibdiki, quritilgan mevalarga bo'lgan talab egri chizig'i taklif egri chizig'idan ko'ra tekisroq qiyalikka ega. Bu shuni anglatadiki, quritilgan mevalarga bo'lgan talab taklifdan ko'ra elastikroqdir. Buning sababi shundaki, agar quritilgan mevalarning narxi juda yuqori bo'lsa, iste'molchilar quritilgan mevalarni boshqa oziq- ovqat mahsulotlarini osongina almashtirishlari mumkin. Biroq Samarqandda quritilgan mevalarni yetkazib berish nisbatan elastik, chunki shaharda qishloq xo‘jaligi rivojlangan va quritilgan mevalarni ishlab chiqarish texnologiyalari mavjud. Xulosa Samarqanddagi quritilgan meva bozori nisbatan muvozanatli. Quritilgan mevalarga bo'lgan talab va taklif nisbatan elastik, ya'ni narxning kichik o'zgarishi talab va taklifning nisbatan kichik o'zgarishiga olib keladi. Download 86.04 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|