Gurux talabasi

---

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI 
MUQIMIY NOMIDAGI QO‘QON DAVLAT PEDAGOGIKA INSTITUTI
Maktabgacha ta’lim fakulteti 
Matabgacha ta’lim kafedrasi 
Maktabgacha ta’lim yo’nalishi 
 
_____- GURUX TALABASI
______________________________________________________ 
“Maktabgacha ta'limda pedagogik jarayonlarni loyihalashtirish” fanidan
 “Maktabgacha yoshdagi bolalarda predmetlar o’lchamini idrok qilish va 
taqqoslashda so’zning roli” mavzusida tayyorlagan 
 
KURS ISHI 
 Ilmiy rahbar: _____________________________ 
Qo’qon 2023 

---

2 
Reja: 
Kirsih 
I.BOB. Bolalarni predmetlar shakli va geometrik shakllarni idrok qilishining o’ziga 
xos xususiyatlari 
1.1. Maktabgacha yoshdagi bolalarda shakl haqida tasavvurni shakllantirish 
1.2. "Forma" bo'limida dastur tarkibini tahlil qilish 
1.3. Maktabgacha yoshdagi bolalarda shakl haqida g'oyalarni rivojlantirish bo'yicha 
ish usullari. 
II.BOB. Har bır yosh guruhıdagı bolalarnı predmetlar shaklı bılan tanıshtırısh 
metodıkası 
2.1. Bolalarning predmetlar shakli va geometrik figuralarni idrok qilishidagi o‘ziga 
xos xususiyatlar.
2.2. Shakl haqidagi tasavvurlarni idrok qilish va shakllantirishda so‘zning o‘rni. 
Xulosa 
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 

---

3 
Kirsih 
Mavzuning dolzarbligi: O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 
2020 yil 22 dekabrdagi 802-son qaroriga asosan «Maktabgacha ta’lim va tarbiyaning 
davlat standarti»ning maktabgacha ta’limning namunaviy o’quv rejasida sensor 
tarbiya yo’nalishi ko’rsatib o’tilganligini ta’kidlash joizdir. 
Maktabgacha tarbiya pedagogikasining butun rivojlanish tarixi davomida 
sensor tarbiya bolalarni tarbiyalashga doir muammolar qatorida asosiy o’rin olib 
kelgan. 
Sensorli tarbiya bola shaxsini har tomonlama rivojlantirishning ajralmas 
qicmidir. Voyaga yetgan odam bolaga bizning dunyomizni qanchalik yorqinroq va 
rang-barangroq ko’rsatsa, bolaning borliq haqiqatni anglashi shunchalik boy va 
ravshan bo’ladi. 
Bolaning sensor rivojlanishi bu uning predmetlarning shakli, rangi, hajmi, 
borliqdagi namoyonligi, shuningdek hidi, ta’mi kabi xususiyatlarini idrok etishni 
shakllantiradi. Ilk va maktabgacha yoshdagi bolalarda sensor rivojlanishining 
ahamiyatini inobatga olish juda o’rinlidir. Aynan shu yosh atrofidagi dunyo haqidagi 
g’oyalarni to’plash, sezgi organlari faoliyatini yaxshilash uchun eng maqbuldir. 
Sensorli rivojlanishni ta’minlashga qaratilgan sensorli ta’lim maktabgacha 
ta’limning asosiy jihatlaridan biridir. 
Miqdorlarni bilish usullaridan biri miqdorlarni solishtirishda taqqoslash 
xususiyatiga asoslangan taqqoslash usulidir. Miqdorlarni solishtirish usulidan 
foydalanib, ularning munosabatlarini “...dan katta”, “...dan kichik”, “teng” kabi 
tushunchalar orqali aniqlash mumkin. Har doim ham ob'ektlarni superpozitsiya yoki 
qo'llash (to'g'ridan-to'g'ri) orqali taqqoslash mumkin emas, shuning uchun taqqoslash 
uchun ba'zida ularning ongdagi tasvirlarini solishtirish kerak bo'ladi (bilvosita 
taqqoslash). Demak, taqqoslash xususiyati shundan iboratki, miqdorlarni solishtirish 
orqali solishtirish mumkin va shu bilan birga ularning umumiy o'xshashligini yoki 
farqini yoki biron bir xususiyatga ko'ra ochib beradi. 
Miqdorning keyingi xossasi o'zgaruvchanlikdir. Masalan, taxtaning 
uzunligini o'zgartirish uning faqat hajmini o'zgartiradi, lekin uning mazmuni va 

---

4 
sifatini o'zgartirmaydi - taxta ham taxta bo'lib qoladi. Yoki shar, biz sharni 
puflaganimizda, uning hajmi o'zgaradi, lekin mohiyati o'zgarmaydi, shar qanday 
bo'lsa, xuddi shunday bo'lib qoldi, faqat uni shishirganda, unda havo ko'proq bo'lgan. 
Nisbiylik kattalikning uchinchi xususiyati bo'lib, u bir ob'ektning ba'zilariga 
nisbatan kichik, ammo boshqalarga nisbatan katta bo'lishidan iborat. Misol uchun, 
turli uzunlikdagi uchta lentani olaylik: uzun, o'rta va qisqa. O'rta lenta uzuniga 
nisbatan qisqa bo'ladi, ammo qisqasiga nisbatan u uzun bo'ladi.