H. I. Shukurov, S. Q. Qanoatov jamoada hamshiralik ishi tibbiyot kollejlari uchun darslik Qayta ishlangan uchinchi nashr toshkent «Iqtisod-moliya»
Download 485.49 Kb.
|
Hamshiralik ishi-www.hozir.org
- Bu sahifa navigatsiya:
- Turli yoshdagi bolalarning bosh va ko‘krak aylanasi
|
Turli yoshdagi bolalarning bo‘yi
Bolaning yoshi Bo‘y uzunligi (sm) Bolaning yoshi yillar Buy uzunligi (sm) 1 72,2 9 123,5 2 83,0 10 126,5 3 92,5 11 134,0 4 97,5 12 137,0 5 102,0 13 142,0 6 109,0 14 150,0 7 113,0 15 152,5 8 119,0 Turli yoshdagi bolalarning bosh va ko‘krak aylanasi O‘g‘il bolalarning bo‘yi, vazni va ko‘krak aylanasi bolalikning 11 yoshigacha qiz bolalarnikidan ustunlik qiladi, 11 yoshga kelib esa bu o‘lchovlar bir-biriga tenglashadi, keyinchalik 15 yoshgacha qiz bolalar ustunligi sezilib qoladi. 15-16 yoshdan keyin esa o‘g‘il bolalar Bolalarning jismoniy rivojlanishiga juda ko‘p omillar, jumladan, tashqi muhit omillari (kun tartibi,ovqatlanish, sayrlar,jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanish, chiniqish va boshqalar) va har xil kasalliklar (ayniqsa,yurak tug‘ma nuqsonlari, markaziy asab tizimining tug‘ma va orttirilgan kasalliklari, endokrinopatiyalar va kasalliklar) salbiy ta’sir qilishi mumkin. Hozirgi davrda kelib bolalar va o‘smirlarning o‘sishi va rivojlanishida akseleritsiya jarayonlari sodir bo‘layotganini ham hisobga olish zarur. Akseleliratsiya jarayoni jismoniy va jinsiy rivojlanishning tezlashishi bilan xarakterlanadi va quyidagilarda o‘z aksini topadi: 210
2. Sut tishlarining ertaroq chiqayotganligi; 3. Hamma yoshda bolalarning vazni va bo‘yining kattaroq bo‘lib borishi; 4. Bosh, ko‘krak va boshqa o‘lchovlarning kattaroq bo‘lib borishi; 5. qiz bolalaning erta hayz ko‘ra boshlayotgagani va o‘g‘il bolalarda balog‘atga yetishishining erta sodir bo‘layotganligi; 6. O‘g‘il va qiz bolalarda suyaklanish yadrolarining ertaroq paydo bo‘layotganligi. Xulosa qilinganda, bolalarning jismoniy rivojlanishini kuzatish va doimiy baholab borish bevosita tibbiyot hamshirasining asosiy vazifalaridan biri bo‘lib, aniqlangan har qanday kamchiliklar vaqtida shifokorga ma’lum qilinishi va tegishli chora-tadbirlar ko‘rinishini ta’minlash talab qilinadi. Bola nerv-psixik doirasini tekshirish-so‘rash va obyektiv tekshirishdan iborat. So‘rash(anamnez) Bolararni 4-5 yoshligidan boshlab tekshirganda, kerakli ma’lumotlarni onadan surishtirib, aniqlab oilsh mumkin, ayni zamonda maktab yoshidagi bola bilan to‘la suhbat o‘tkazganda, ba’zida ona uchun ma’lum bo‘lmagan, chunonchi, maktabda uning xulq-atvorini, o‘rtoqlari bilan munosabatinivahakozolarniatroflichaaniqlabolasabo‘ladi. Onadan so‘rashni bolaning ona qornidagi davri rivojlanishida boshlash kerak: homildaorlik qanday o‘tdi, tug‘ish qanday bo‘ldi? Tez va shuningdek uzoq davom etadigan tug‘ishda profilaktikavamarkaziynervsistemasiningbuzilishigachaolib keladigan mayiblik bo‘lishi mumkin. Hamma statik funksiyalar rivojlanishining vaqtini hisobga olish lozim, chunki ular bosh miya takomillashishi bilan bog‘liq, demak bola qachon boshini tutishni, oyoqda turishni,yurishni, tushinishini, ayrim so‘zlarni ayta boshlashini bilishi lozim. 211
nisbatan ta’sirlanishini, o‘rtoqlari bilan a’loqasini, ularning maktab sharoitidagi axloqini va darslarni o‘zlashtirish darajasini aniqlash lozim. Bola va onadan ochiqchasiga so‘raganda bunda ba’zan bolada shavqatsizlik, kelisha olmaslik, qovoq solishlik, intizomsizlik alomatlari namoyon bo‘ladi. Nerv-psixik doirasi holatining muhim ko‘rsatkichlaridan biri bolaning uyqusidir. U tez uxlamaydimi, uyqusida gapimaydimi, uyqusirab turmaydimi, qanday tushlar ko‘radi? Shuni ta`kidlab o‘tish lozimki, nerv psixikasi doirasi va uyqu buzilishiga muhit sharoitining noqulay ta’siri, noto‘g‘ri tarbiya haddan tashqari ish bilan band bo‘lishi, yoshiga munosib bo‘lmagan adabiyotlar o‘qishi va hokazolar sabab bo‘ladi. Kasalning turiga qarab savollar ham o‘zgarib turadi, shuning uchun bu yerda umumiy tegishli ko‘rsatmalar berilgandir. Yuqoridagilarni shakllantirishda, albatta, bemorlarning ham o‘ziga xos xususiytlarni hisobga olish, bemorlar bilan ish olib borishda ular yoshining ahamiyatini unutmaslik kerak.Shu maqsadda bemorlarning ayrim, shartli ravishda ajratib olingan guruhlarida uchraydigan xususiyatlariga to‘xtalib o‘tamiz. 1. Maktabgacha yoshidagi bolalar guruhi – o‘z kasalliklarini his qilmay, kasal ekanliklarini tushinib yetmaslik: - shikoyatlarini umumlashgan holda bayon eta olmaslik; - kasallik belgilaridan kuchli ruhiy ta’sirlanish; - davolash va diagnostika muolajalarini qurquv bilan qabul qilish; - kasallik davomida tarbiya va tabiatdagi o‘zgarishlarning (nuqsonlarning) kuchayishi. Tibbiyot hamshirasi bu guruh bemorlar bilan iliq munosabatda bo‘lishi, avvalambor, bolalar bilan yaqindan aloqa o‘rnatishi, ularni kasalligidan chalg‘itishi, bolaning ota-onasi yoki qarindosh-urug‘lari bilan mutaxasis sifatida muloqotda bo‘lishi lozim. 212
- kattalarga taqlid qilishlik; - mardlik,shavvozlik; - o‘z-o‘zini himoya qilish; - kasallikka va uning kechishiga befarqlik; -salomatligiga,xavfliomillargaehtiyotsizlikbilanqarash. Bu guruh bemorlar bilan ish olib borishda hamshira juda ehtiyot bo‘lishi, so‘zlariga, yuz imo-ishorasiga katta e’tibor berib, o‘smirlik yoshining nozik pallasi-balog‘atga va uning o‘smirga xos ta’siri borligini ham yodda saqlashi lozim. Download 485.49 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|