H. I. Shukurov, S. Q. Qanoatov jamoada hamshiralik ishi tibbiyot kollejlari uchun darslik Qayta ishlangan uchinchi nashr toshkent «Iqtisod-moliya»
AQSHda bolalar va yoshlarning umumiy olimi
Download 485.49 Kb.
|
Hamshiralik ishi-www.hozir.org
|
AQSHda bolalar va yoshlarning umumiy olimi
(1950–1995), 100 ming kishiga Yosh guruhi 1950-yil 1960-yil 1970-yil 1980-yil 1985-yil 1988-yil 1996-yil O‘zgartirishlar (1950-1995),% 1-4 139 109 85 64 52 52 41 -71 5-14 60 47 41 31 27 26 23 -62 15-24 128 107 128 155 95 100 95 -26 Bolalar va o‘smiralar hamma vaqt ham qulay sotsial muhitda yashamaydilart, bu erta jinsiy faollikka,chekishga, narkotiklar iste’mol qilishga, ovqat buzilishlarga, baxtsiz hodisalarga, o‘z- o‘zini o‘ldirisha va zo‘ravonlikka olib keladi. To‘g‘ri jinsiy tarbiya dasturlariga alohida e’tibor berilishi kerak. Maktab ularning hayotida muhim o‘rin tutadi va faqat axborot manbai bo‘lib xizmat qilmay, odatlar va ko‘nikmalarni shakillantiradi, orttirilgan bu bilimlar esa bolaning butun umri mobaynida saqlanib qoladi. Jamoat sog‘liq saqlash tizimi sog‘liq dasturlariga 229
qolishidan manfaatdor bo‘lishi kerak. Sog‘liq masalalari bo‘yicha o‘quvchilar qo‘mitalari, o‘quvchilar va ota-onalar jamoalari ishtirokida o‘quvchilarning sanatariya-gigiyenik ma’lumotlarini kengaytirish mumkin. Jismoniy va ruyiy rivojlanishda buzilishlar bo‘lgan bolalarning ehtiyojlarini aniqlash va payqash o‘quv dargohi vazifalaridan biriga aylanish kerak. Pedogogik xodimlar maxsus tayyorgarlikdan o‘tishlari, maktab binosi tegishlicha jihozlardan bo‘lishi, shu muommolari bo‘lgan bolalar maktabda o‘qiy oladigan bo‘lishlari kerak. O‘quvchilar yetarlicha ovqatlanmasligidan to bolalarga jismoniy zo‘ravonlik o‘tkazishgacha bo‘lgan belgilarni aniqlash bo‘yicha o‘qituvchilar jismoniy va sotsial nochorlik zarurligi tog‘risida tushunchaga ega bo‘lishlari kerak. Infeksion kasallilarningprofilaktikasichoralari,sanitariyakuzatuvva vaksinatsiya, maktab yoshdagi bolalar uchun ovqatlanishni yaxshi yo‘lga qo‘yish tufayli ko‘pchilk mamlakatlarda maktab yoshdagi bolalar va o‘smirlar va yoshlarning salomatligi yaxshilanadi. Bu yosh guruhlardagi umumiy o‘lim kamaygan bo‘lsa-da, biroq maktabgacha yoshdagi va kichik maktab yoshdagi bolalar o‘rtasida o‘lim ko‘proq pasayadi. O‘smirlar va yoshlar salomatligi ham yaxshilanadi. Lekin turli shakllardagi shikastlanishlar muommosi kun tartibidan tushganicha yo‘q va ko‘pgina navqiron yoshlarni yo‘qotishga sabab bo‘lmoqda. Sog‘lom avlod davlat dasturining asosiy yo‘nalishlari. Sog‘lom avlod deganda shaxsan men, eng avvalo, sog‘lom naslni,nafaqatjismonanbaquvvat,shubilanbirga,ruhi,fikri sog‘lom, iymon-e’tiqodi butun, bilimli, ma’naviyati yuksak, mard va jasur vatanparvar, avlodni tushunaman: dedi birinchi Prezidentimiz I.A Karimov. 2000-yilni “Sog‘lom avlod yili” deb 230
avlodgina qura oladi. “Sog‘lom avlod uchun” davlat dasturi 2000-yil 15-fevralda birinchi Prezidentimiz I.A. Karimov tomonidan tasdiqlandi. Bu dastur sog‘lom avlodni tarbiyalash,yuksak umuminsoniy qadriyatlarga asoslangan hayotiy o‘ringa ega bo‘lgan ma’naviy boy axloqan yetuk intellektual rivojlangan, yuqori bilimli, jismomnan baquvvat, har tomonlama kamol topgan shaxsni shakillantirishga yo‘naltirilgan, hamda O‘zbekiston Respublikasida 2000-yilni “Sog‘lom avlod yili” e’lon qilinishi munosabati bilan Vazirlar Mahkamasi quyidagilarini qaror qiladi: - Sog‘lom oilani shakillantirish va yuksak ma’naviy-axloqiy muhitni rivojlantirish uchun shart- sharoitni shakillantirish. - davlat, jamiyat oila tomonidan sog‘lom farzand tug‘ilishiga e’tibor va g‘amxo‘rlikni kuchaytirishga qaratilgan. - Bolalar salomatligini mustahkamlash,ta’lim olish va har tomonlama kamol topishi uchun shart-sharoitlarni yaxshilash. “Mehribonlik” uylarida, maktab-internatlarida va ixtisoslashgan maktablarda tarbiyalanadigan bolalarga davlat tomonidan yordamni kuchaytirish. -Ijtimoiy taffakurini yetuk har tomonlama kamol topgan va sog‘lom avlodni to‘g‘ilishi va tarbiyalanishi uchun yuksak ma’suliyat psixologiyasini shakllantirishga qaratilgan. Sog‘lom avlodni tug‘ilishi va tarbiyalanishi masalalari bo‘yicha aholiga yangi bilim berish tizimini yaratishga yo‘naltirilgan “Sog‘lom avlod” davlat dasturi tasqilandi. Sog‘lom avlod yili munosabti bilan “Sog‘lom avlod” davlat dasturi bajarishga doir ishlarni muvofiqlashtirishvanazoratqilishRespublikakomissiyasining majlisida davlatimiz boshlig‘i tomonodan sog‘lom avlod yilining o‘ziga xos jihatlari, shu maqsadda tayyorlangan dasturni amalga 231
ustuvoryunalishlaratroflichatahlilqilibberildi. 1. Birinchidan, balog‘at yoshidagi qizlarimizni maktabdanoq oilaviy hayotga psixiologik, jismoniy va tibbiy jihatdan tayyorlashni yo‘lga qo‘yish. 2. Yoshlar o‘rtasida so‘g‘lom oila tushunchasini targ‘ib etish. Ular salomatligini, bir-biriga tibbiy va jismoniy jihatidan mosligini o‘rganish . 3. Homiladorlik hamda farzand tug‘ilish paytida ona va bola salomatligini nazorat qilish. 4. Bir yoshgacha bo‘lgan chaqaloqlarni nihoyatda katta e’tibor bilan parvarishlash. 5. Bir yoshdan olti yoshgacha bo‘lgan davrda – bola salomatligini mustahkamlash,to‘g‘ri tarbiyalash. 6. Nogiron bolalarni davlat tomonidan himoyalashni ko‘chaytirish.Ularni jamiyatimizni to‘laqonli a`zolariga aylantirishda shart – sharoitlar yaratish. Download 485.49 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|