H. I. Shukurov, S. Q. Qanoatov jamoada hamshiralik ishi tibbiyot kollejlari uchun darslik Qayta ishlangan uchinchi nashr toshkent «Iqtisod-moliya»

Tana haroratini to‘g‘ri ichakdan o‘lchash
1. Kerakli jihozlarni tayyorlang.
2. Bemorga muolajaning maqsadini tushuntiring.
3. Bemorni chap yonboshi bilan yotqizing, oyoqlarini tizza-
sidan buking.
4. Termometr ko‘rsatkichini 35 gradusdan pastda ekanligi-
ni tekshiring.
5. Termometrning uchiga vazelin moyi surting.
6. Chap qo‘lingizga salfetka oling va bemor dumbalarini sal-
fetka bilan ushlab kering.
7. Bemorning orqa chiqaruv teshigiga termometrning uchi-
ni 2–3 santimetr kiriting.

---

33
8. Bemor dumbalarini 2 daqiqa davomida qisib ushlab turing.

9. Termometrni oling, ko‘rsatkichiga qarang. Termometrni
1 foizli xloraminli eritmada 1 soat qoldiring, keyin zararsizlan-
tiruvchi eritmadan oling va yuvuvchi eritmaga 10 daqiqa bot-
irib qo‘ying.
10. Termometrni yuvuvchi eritmada yaxshilab yuving.
11. Termometrni toza suvda chaying.
12. Termometrni yana 1 % li xloraminga 15 daqiqaga solib
qo‘ying, uni xloraminli eritmadan oling, salfetka bilan artib quri-
ting, toza idishga solib qo‘ying.
13. qo‘lingizni sovunlab yuving, 96 % li spirtda zararsizlan-
tiring.
14. Harorat natijasini harorat varag‘iga belgilang.
Pulsni turli sohalardan sanash
Kerakli jihozlar. Sekundli soat, harorat varag‘i, sariq qalam.
Bajarish algoritmi
1. Bemorni yotqizing yoki o‘tqazing.
2. O‘ng qo‘lingiz bilan bilak ichki yuzasidan arteriyani pay-
paslab toping.
3. O‘ng qo‘l II–III–IV barmoqlaringizni bilak arteriyasiga
ohista, bosmasdan qo‘ying va sekundlarga qarab pulsni sanang.
4. Bemorning tomir urishini kamida 30 sekund sanang va
olingan raqamni 2 ga ko‘paytiring.
5. Bemorni yotqizing yoki o‘tqazing.
6. O‘ng qo‘lingiz bilan bemorning chakka arteriyasini pay-
paslab toping.
7. O‘ng qo‘l II–III–IV barmoqlaringizni chakka arteriyasiga
ohista, bosmasdan qo‘ying va soat sekundiga qarab pulsni
sanang.

---

34
8. Bemorning tomir urishini kamida 30 sekund ichida sanang

va olingan raqamni 2 ga ko‘paytiring.
Eslatma. Pulsning o‘zgarib turishi va uning tezligi bemorning
yoshi, jinsi, tashqi muhitga hamda jismoniy harakatga bog‘liq.