H. P. Abdulqosimov O‘zmu iqtisodiyot nazariyasi kafedrasi

 
 

---

135 
6.1-jadval 
Ishlab chiqarish imkoniyatlari darajasi 
Variant 
Fuqarolar uchun mahsulot 
(ming dona) 
Qurol-yarog‘ vositalari 
(mingta hisobida) 
1 
2 
3 
4 
300 
220 
140 
0 
0 
80 
120 
170 
 
6.1-jadval ma’lumotlari ishlab chiqarish imkoniyatlari chizmasini beradi, 
egri chiziq xo‘jalik resurslaridan to‘liq foydalanish chegaralarini ko‘rsatadi. 
Fuqarolar uchun mahsulot (ming dona). 
Mazkur chizmaga nazar tashlab, hayot uchun zarur va harbiy anjomlar 
ishlab chiqarish o‘rtasida tanlash ehtimolini tushunsa bo‘ladi. Ko‘pdan-ko‘p 
variantlarni tasavvur etish mumkin. Mudofaa korxonalarining jiddiy 
konversiyasini o‘tkazish (ularning faoliyatini fuqarolar uchun mahsulot ishlab 
chiqarishga safarbar etish) va aholi uchun buyumlar ishlab chiqarishni 140 
mingdan 220 ming donagacha ko‘paytirish haqida qaror qabul qilindi, deb 
taxmin qilaylik. Ammo zaxiralar bo‘lmasa, bunga faqat qurol-yarog‘ 
vositalarini ishlab chiqarishning 120 mingtadan 80 mingtagacha qisqartirish, 
ya’ni 40 mingtaga kamaytirish yo‘li bilangina erishish mumkin. 
 
 
 
 
 
6.3- chizma. Ishlab chiqarish imkoniyatlari chizmasi. 
So‘nggi raqam qabul qilingan qarorning iqtisodiy oqibatlarini, o‘ziga xos 
«bahosi»ni – «muqobil qiymati»ni aks ettiradi. Muqobil qiymat deganda, 
ko‘pchilikka ma’qul buyumlar ishlab chiqarishni ko‘paytirish uchun voz 
kechish (boshqacha aytganda, qurbon berish) lozim bo‘lgan qurol-yarog‘ 
vositalari tushuniladi. Biz yuqorida ko‘rib chiqqan holda, xalq farovonligini 
oshirish (iste’mol mollarini 140 mingtadan 220 mingtagacha ko‘paytirish)ning 
muqobil qiymati 40 mingta qurol - yarog‘ vositasiga teng.
80 120 170
300 
220 
140

---

136 
Shak-shubhasiz, hayotda ishlab chiqarish imkoniyatlarini ko‘pgina 
ne’matlarga nisbatan belgilashga to‘g‘ri keladi. Hozir iqtisodiy rivojlangan 
mamlakatlarda hisob-kitob vaqtida mahsulotlarni millionlab turlari nazarda 
tutiladi. Vujudga keladigan murakkab vaziyatlarni hal etish usullari keyinroq 
ko‘rib chiqiladi.