Hadisni musalsal darajada yetib kelishi

shanini to ‘kib, haqoratlash harom. Mol-dunyoga mehr bo ‘lmasa inson 
haromdan kasb qilmaydi va hech qachon aldov gap gapirmaydi. Salafi 
solihlar dunyodagi hamma hatoni boshlanishi dunyoga mehr sababli bo‘ladi 
deyishgan. Zuhd mana shu hatolarga qarshi bo‘lish. Ikkinchi zuhd 

---

40 
mansabdan zuhd qilish, inson qalbi hech qachon oliy martabaga intilmasligi 
kerak. Rasululloh s.a.v. aytganlar kimni mansabga talab qilinsa unga Alloh 
yordam beradi, kim o ‘zi mansabni talab qilsa mansabni ishi unga tashlab 
qo‘yiladi. Inson bir amalni undan boshqa mutahasisi yo‘q bo‘lib, u inson 
halqni hizmatini islohi uchun o‘sha hizmatni so ‘rasa joyiz amal. Hizmat 
yuzasidan shu amal menga berilsa bajara olaman deb taklif qilsa bo‘ladi, 
lekin qalb intilsa mansabga intilgan hisoblanadi. Mansabga intilishni yomon 
natijalaridan biri laganbardorlik, u sababli inson o ‘zini xoqir sanagan 
bo‘ladi. Uchinchisi maqtovdan zuhd, Yusuf ibn Maysara aytganidek inson 
qalbida maqtov bilan mazamat barobar bo ‘lsin. Maqtovni istab 
harakatlanish, maqtov bo ‘lmasa harakatdan to‘xtash qalb maqtovga bo 
‘glangan bo ‘ladi. Mo‘min kishi maqtov bo‘lsa ham bo‘lmasa ham xalqni, 
dinni hizmatida ketaveradi. Odamlarning maqtovidan ko‘ra Allohning 
ajriga intilish lozim. Izzat, martaba haqida zuhdni takidlanishida iymon 
masalasi ham bor. Bazi odamlar o‘ylaydiki izzat, ulug‘lik meni yoki 
odamlarning qo‘lida degan ishonchda bo‘lib qoladi. Odamlarni qo‘lidagi 
hamma narsadan zuhd qiling deganda, birovlar orqali izzat topishdan ham 
zuhd qilish kerak. Taqvodor kishilar bir amalni qilishda shuxrat, 
izzatparastlik bo ‘lib qolmas ekanmi deb o ‘ylar ekan. Shunda ulamolardan