Халқаро капитал миграцияси ва трансмиллий компаниялар

Жаҳон иқтисодиётида тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларнинг қиймати 2017 йилда 23 %га қисқарди ва 1,43 трлн.долларни ташкил этди. Чегаралараро қўшиб олишни 22%га қисқариши тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларнинг кескин қисқаришига олиб келди. Эълон қилинган янги лойиҳаларга инвестициялар қиймати ҳам 14%га қисқарган. Бу ҳолат 2018 йилда хорижий инвестициялардаги қисқариш тенденцияси сақланиб қолишини акс эттиради.

Ривожланаётган мамлакатларга киритилган ТТХИ 2016 йилда 10%га қисқарганди. 2017 йилда ушбу мамлакатларга киритилган ТТХИ қиймати барқарорлашди ва йил натижаларига кўра 671 млрд.долларни ташкил қилди. Осиёнинг ривожланаётган мамлакатларига киритилган ТТХИ қиймати ўзгаришсиз қолди ва 476 млрд.долл.ни ташкил қилди. Ушбу мамлакатлар гуруҳи “Жаҳонда энг кўп ТТХИ жалб қилувчи ҳудуд” мақомини тиклади.

Тараққий этган мамлакатларга йўналтирилган ТТХИ қиймати 37 %га қисқарган ва 712 млрд.долл.га тенг бўлган. ТТХИларни қисқариши Буюк Британия ва АҚШ иқтисодиётида кескин суръатларда амалга ошди.

Ўтиш иқтисодиёти мамлакатларида ТТХИ қиймати 27 %га қисқарди ва 47 млрд.долларни ташкил қилди. Бундай кескин қисқариш геосиёсий хавф-хатарларни ортиши ва таббиий ресусрсларга йўналтирилган инвестицияларни сусайиши билан боғлиқ.

Жаҳонда ва мамлакатлар гуруҳлари бўйича қабул қилинган ТТХИ 2005-2017 йиллар (млрд.долл.да ва фоизда)
Жаҳон
Ривожланган мам-лакатлар
Ривожланаётган мамлакатлар
Ўтиш иқтисодиёти мамлакатлари

ТТХИларни жалб қилиш бўйича етакчи мамлакатлар (млрд.долл.да)

Ривожланган мамлакат
Ривожланаётган мамлакат

ТТХИларни чиқариш бўйича етакчи мамлакатлар (млрд.долл.да)

Ривожланган мамлакат
Ривожланаётган мамлакат
ТЎҒРИДАН-ТЎҒРИ ХОРИЖИЙ ИНВЕСТИЦИЯЛАРНИНГ МИНТАҚАВИЙ ТАРКИБИ
ТТХИ белгилаб берадиган минтақавий муносабатлар ва мутаносибликлар йиғиндиси
а) инвестицион ресурсларнинг миллий захиралари ва тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларнинг халқаро оқими;
б) инвестицион ресурсларнинг ҳудудий захиралари ва тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларнинг ҳудудларо оқими.
асосий элементлари
хусусиятлари
а) ТТХИни қабул қилувчи асосий малакатлар ривожланган мамлакатлар ҳисобланиб, улар ҳиссасига жаҳон инвестициялар оқимининг ¾ қисми тўғри келади;
б) ТТХИнинг концентрациялашган оқими АҚШ-Ғарбий Европа-Япония учлигига тўғри келади;
в) Глобал ТТХИ оқимида ривожланаётган мамлакатлар улушининг қисқариб бориши кузатилмоқда ва уларнинг ҳиссасига жаҳон инвестициялар оқимининг1/5 қисми тўғри келади;
г) Марказий ва Шарқий Европа мамлакатларининг ТТХИ оқимидаги улуши барқарор бўлиб, улар ҳиссасига инвестициялар глобал оқимининг 2% и тўғри келади;
д) Ривожланган мамлакатлар томонидан ТТХИнинг глобал тақсимланишини капитални четга чиқариш географиясига кўра назорат қилиш.