Hamkorlik masalalari” mavzusidagi Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari

burjdan boshqa burjga oʻtishi), usturlob (rasadxonada yulduzlar aylanishini mushohada 
qiladigan va oʻrganadigan asbob), zij-1)”astronomiya va astrologiya jadvallari va qoidalari 
yozilgan kitob ; 2) zij- “astronomiya jadvali,taqvim” kabi koinot jismlari nomlari, koinot 
jismlarini oʻrganishda ishlatiladigan asbob-jihoz nomlari , koinot jismlari tahliliga oid manbalar 
qayd etilgan. Asar tabdiliga nazar tashlaydigan bo‘lsak, masalan: 
... Yana bir oliy imorati Pushtayi Ko‘hak domanasida rasaddurkim, zich bitmakning 
holatidir.Uch oshyonlikdur.Ulug‘bek mirzo bu rasad bila “Ziji Ko‘ragoniy”ni bitibturkim,olamda 
xolo bu zij masta’maldur… 
Ushbu keltirilgan parchada yozuvchi astronomiyaga oid bo‘lgan leksemadan 
foydalangan. Umumiy ma’noda asar tarkibida zij so‘zi ikki xil ma’noda qo‘llanilgan. 
…Samarqandni olg‘onda mening qoshimg‘a kelib edi.She’rni agarchi kam aytib edi,vale 
tavre aytur edi. Usturlob va nujumni yaxshi bilur edi…
Parchada usturlob va nujum so‘zlari qo‘llanilgan.Astronomiyaga oid tushunchalar aksar 
hollarda bilamzki Mirzo Ulug‘bek nomi bilan bevosita bog‘liq bo‘ladi. Asarda tibbiyotga oid 
leksemalar leksik-semantik jihatdan shartli ravishda to‘rt guruhga ajratilgan: 
- Kasallik nomlari; 
-  Kasallik bilan bogʻliq tushunchalarni ifodalovchi soʻzlar; 
-  Dori–darmon nomlari; 
-  Muolaja jarayoni bilan bogʻliq terminlar. 
Maqolamizda 
tibbiyotga 
oid 
leksemalardan 
keltirib 
oʻtamiz: 
Obila-1) 
“poʻrsildoq,qavariq”;2)“chachak”,dobgʻuli”chipqon,yara”;zaxm”yara,jarohat”; 
qort-”yara”; sovuq olishi, magʻiz chiqishi ( kishining magʻzi chiqsa,doru berur edi) 
,shikast(sinish),koʻr,ma’yub soʻzlari “tashqi jarohat “ ma’nolarida qoʻllanilgan. 
Yuqorida keltirib o‘tilgan kasallik nomlarida obila leksemasiga to‘xtalamiz.Obila so‘zi 
tashqi jarohatni ifodalovchi termin hisoblanadi. Ikki xil ma’noda qo‘llaniladi. Dastlabki ma’nosi 
po‘rsildoq, qavariq ma’nolarida qo‘llanilsa, ikkinchi ma’nosi chechak kasalligi ma’nosini 
ifodalaydi. Kasallikka qarshi emlash tadbirlari ommalashmagan o‘sha davrda obila kasalligi 
yomon oqibatlarga olib kelgan.