Харакатли ўйинларни туркумларга бўлиниши

O‘YINDAGI INTIZOMLILIK

O‘yindagi intizomlilik o‘quvchi o‘yinning barcha tartib- qoidalarini o‘z zimmasiga yuklangan xamma vazifalarni ongli va vijdonan bajarishini bildiradi. Bunday o‘yinchi maqsadga erishish uchun o‘z jamoasi bilan birgalikda harakat qiladi.

Ongli intizom o‘yinni yaxshirok o‘zlashtirishga o‘yinchilar kayfiyatini yaxshilashiga yordam beradi. Buning natijasida mashg‘ulotlar qiziqarli va samarali o‘tadi.

O‘quvchilarni o‘yinda o‘z xatti-harakatlariga tankidiy munosabatda bo‘lishi bir-birlariga beg‘araz yordam berish ruxida tarbiyalash bilan ana shunday nizomga erishish mumkin. Ba'zan o‘qituvchi o‘yinni mantiqan to‘g‘ri va aniq tushintira bera olmaganligi sababli o‘yin intizomi bo‘ziladi. O‘quvchilar o‘yin mazmunini yetarli darajada anglab olmaganni, tushinmagani uchun xam qoidalarni buzadilar o‘zaro va bir-birlariga qo‘pollik qiladilar. Raxbar bu xatolarni o‘quvchilarga yana bir marta o‘yinni tushintirish bilan osongina tuzatish mumkin.

Bolalarning o‘yin paytidagi intizomi o‘yinga to‘g‘ri raxbarlik qilishga xam bog‘liq bo‘ladi. Shuning uchun intizom bo‘zilganda o‘qituvchi buning sababini birinchi galda o‘yinga raxbarlik qilishda yo‘l qo‘yilgan xatolardan qidirishi lozim.

XAKAMLIK QILISH

Har bir o‘yin ob'ektiv va odilona xakamlikni talab qiladi.Agar belgilangan qoidalarning bajarilishi diqqat bilan jiddiy kuzatilmasa o‘yin o‘zining ta'lim tarbiyaviy qimmatini yo‘qotadi. Hakamlikni ko‘pincha o‘yin raxbarining o‘zi bajaradi. Ammo bu ishni o‘ynovchilardan birontasi, (bolalarning o‘zlari saylagan yoki o‘qituvchi tayinlagan o‘quvchi) bajargani ma'qo‘lroq. Bu tadbir bolalarda tashkilotchilik malakalarini tarbiyalashda yordam beradi. Agar o‘yinda bolalardan birontasi xakamlik qilsa raxbar o‘zining fikr- muloxazalarini o‘ynovchilarga xakamlik vazifasini bajaryotgan o‘quvchi orqali aytadi.

Raxbar-xakam o‘yinning borishini diqqat bilan kuzatishi va imkoni boricha xar bir o‘yinchini nazorat qilib turishi lozim. Faqat shundagina o‘yinning natijasiga ob'ektiv baxo berishi mumkin.Shuni unutmaslik kerakki xolis turmagan xakamga o‘ynovchilar ishonmay u bilan xisoblashmay qo‘yadilar. Bunday xakamning obrusi qolmaydi.

Raxbar-xakam komandalarning kuchi va ulardagi o‘yinchilar soni teng bo‘lishini shuningdek ishtirokchilar uchun bir xil sharoit yaratilishini ya'ni ular

o‘ynaladigan joy asbob-uskunalar va boshqalar bilan bir xil ta'minlanishini xisobga olishi lozim.

Xakam o‘yinda qo‘polliklarga yo‘l qo‘ymasligi o‘yin usullarining to‘g‘ri bajarilishini kuzatib turish, o‘yindagi harakatlarni takomillashtirishga va chaqqonlikni orttirishga e'tibor bermaslik kerak. Xakam o‘yin jarayonida tarbiyachi rolini xam bajarishi bolalarga kelgusida zarur bo‘ladigan xislatlar va malakalarini shakllantirish xamda mustaxkamlashi kerak.