- Xalqaro gum anitar huquqning urush qurbonlari himoyasi sohasidagi asosiy aktlari — 1949-yilgi to'rtta Jeneva konvensiyasi va 1977-yilgi ularga qo'shim cha protokollardan iborat.
- Xalqaro gum anitar huquqning o'ziga xos jihatlaridan biri, uning rivojlanishi va joriy etilishida jam oat tashkilotlari, aw alam bor, Qizil Xoch va Qizil Yarim oy harakati m uhim o'rin tutadi. Ushbu harakatning milliy jamiyatlari deyarli har bir mamlakatda mavjud. U lar xalqaro darajada birlashib, Qizil Xoch va Qizil Yarim oy jam iyatlari Ligasini tashkil etgan. Harakatning oliy organi Qizil Xoch va Qizil Yarim oy Xalqaro konferensiyasidir.
Harbiy istilo rejim - Qurolli mojaro davomida urushayotgan tom onlardan biri ikkinchisining hududini qisman yoki to'laligicha o ‘z nazorati ostiga olishi, ya’ni uni istilo etishi mumkin. Istilo tufayli istilochi suveren huquqlarga ega bo'lmaydi. U mazkur hududni anneksiya qilishi (zabt etishi) yoki boshqa davlatga topshirishi m um kin emas. Bu hudud taqdiri tinch yo‘1 bilan uzil-kesil barqarorlashtirishlar orqaligina hal etiladi. BMT Ustaviga muvofiq, bosib olish hududga ega bo'lishning qonuniy yo'li emasligini ham unutmaslik lozim. Quvaytni istilo etganidan so'ng Iroq o'zining 19-provinsiyasi deb e ’lon qilib, uning hududini anneksiya qilishga intilgandi. Ushbu anneksiyani biror-bir davlat tan olmadi. Istilo etilgan hududda tegishli tartibni ta ’minlash yo'lida istilo faktining o'ziyoq (hatto noqonuniy bo'lsa ham) aholi zimmasiga istilochiga nisbatan muayyan majburiyatlarni yuklaydi, istilochi esa aholi huquqlarini hurm at qilish borasida javobgar hisoblanadi.
Istilo etilgan hududni boshqarishda istilochi ma’muriyat xalqaro gumanitar huquqning tegishli normalarini hisobga olgan va iloji boricha mahalliy qonunlar amal qilishini saqlab qolgan holda boshqaruvni amalga oshirishi lozim. - Istilo etilgan hududni boshqarishda istilochi ma’muriyat xalqaro gumanitar huquqning tegishli normalarini hisobga olgan va iloji boricha mahalliy qonunlar amal qilishini saqlab qolgan holda boshqaruvni amalga oshirishi lozim.
- Istilochi ma’murlar imkoniyat doirasida insonning asosiy huquqlarini, shuningdek, gumanitar masalalar bo'yicha xalqaro normalarda belgilangan tegishli huquqlarini hurmat qilishga majburdirlar. Aholi harbiy ahamiyatga taalluqli faoliyatga jalb etilishi mumkin emas.
- Istilochi qo'shinlar, kommunal xizm atlar uchun, aholini oziqovqat, tibbiy xizmat, turaijoy, kiyim-kechak bilan ta ’minlash m aqsadida zarur bo'lgan hollarda 18 yoshdan oshgan shaxslami majburiy m ehnatga jalb etishga yo'l qo'yiladi. Ishlayotganlar adolatli tarzda maosh olishi zarur. Ularning deportatsiya qilinishi, ya’ni xorijga badarg'a etilishi mumkin emas.
Harbiy harakatlarning ishtirokchilari - Urush davrida amalda bo‘ladigan va xalqaro gumanitar huquqqa tegishli bo‘lgan asosiy tamoyillaridan biri bu urush davrida faqat dushmanning qurolli kuchlariga qarshi (tinch aholisiga emas) harbiy harakatlarning oldi olib borilishdir. Tinch aholi har doim daxlsiz deb hisoblanadi. Qurolli kuchlar bilan tinch aholini ajratmagan holda yoppasiga urush harakatlari olib borilishi xalqaro jinoyatdir. Huquqiy jihatdan qaraganda qurolli kuchlar ham: kombatantlar (jang qiluvchilar) va nokombatantlar (jangda qatnashmaydiganlar)ga bo‘linadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
