Harorat datchiklari: termopara, qarshilik va termometr harorat datchiklarining tahlili, hisobi va usullari

R_t = R₀ (1 + bt ) (1.2.4)

Termoqarshiliklarni sezuvchi elementini 0 ⁰ S dagi qarshiligi va W – proporsionallik koeffitsienti(graduirovka koeffitsienti) o‘rtasidagi standart belgilanishlar quyidagi 1.2.1-jadval bilan beriladi:

1.2.1-jadval.

Termoqarshilik turi	0^0S dagi qarshiligi, Om	Nominal statistik xarakteristikalarini shartli belgilanishi
		MDX mamlakatlarida	Xalqaro
platinali(TSP)	1 10 50 100 500	1 P 10 P 50 P 100 P 500 P	W100=1,3850 Pt 1 Pt 10 Pt 50 Pt 100 Pt 500	W100=1,3910 Ptґ 1 Ptґ 10 Ptґ 50 Ptґ 100 Ptґ 500
misli(TSM)	10 50 100	10 M 50 M 100 M	W100=1,4260 Cu 10 Cu 50 Cu 100	W100=1,42800 Cuґ 10 Cuґ 50 Cuґ 100
nikelli(TSN)	100	100 N	Ni 100

Ishlab chiqarishda qo‘llanilayotgan termoqarshiliklarni o‘lchash oraliqlari va o‘lchashdagi xatoliklari quyidagi jadvalda keltirilgan:

1.2.2-jadval.

Termoqarshilik nomi	O‘lchash oralig‘i	Absolyut xatoligi	Keltirilgan nisbiy xatoligi
TSM 50M W100=1,4260 TSM 50M W100=1,4280 TSM 100M W100=1,4260 TSM 100M W100=1,4280 TSP 50P W100 =1,3850 TSP 50P W100 =1,3910 TSP 100P W100 =1,3850 TSP 100P W100 =1,3910 TSN 100N	-50 ^0S…+ 200 ^0S -190 ^0S…+ 200 ^0S -50 ^0S…+ 200 ^0S -190 ^0S…+ 200 ^0S -200 ^0S…+ 750 ^0S -200 ^0S…+ 750 ^0S -200 ^0S…+ 750 ^0S -200 ^0S…+ 750 ^0S -60^0S…+ 180 ^0S	0,1^0S 0,1^0S 0,1^0S 0,1^0S 0,1^0S 0,1^0S 0,1^0S 0,1^0S 0,1^0S	0,25%

Termoqarshiliklarni davlat standarti bo‘yicha o‘zini graduirovka jadvali bo‘lib, ulardan o‘tayotgan tokni maksimal qiymati 5 mA dan ortmaydi. Ularni kalibrovkalashda mos graduirovka jadvallaridan foydalaniladi.
Termodatchiklar yordamida har qanday muhitni haroratsini aniqlash mumkin, Datchikni sezuvchi qismi maxsus metall trubkaga germetik maxkamlangan. Namlik, zararli muhit sezuvchan qismiga ta’sir ko‘rsata olmaydi. Metall trubkaning uzunligi, diametr o‘lchami, maxkamlash qismi va shakli foydlanish joyi va sharoitiga qarab tayyorlanadi.
Termoqarshilikni sezuvchi qismi turli markadagilariniki turlicha formada tayyorlanadi. Platinadan tayyorlangan termoqarshilikni sezuvchi elementi rasmda ko‘rsatilgan.

1.14. Расм. Платинли сезгир элемент
1-платина сим, 2- керамика изолятор, 3-покошокли изолятор, 4-чикишлар, 5-жойлаштирувчи идиш, 6- метал қобиқ

Haroratni o‘lchash jarayonida datchikdan ikkilamchi qurilmagacha bo‘lgan ulanish simlarini qarshiligini va bu linyaning qarshiligini muhit haroratsiga qarab o‘zgarishini o‘lchash tizimidagi ta’sirini yo‘qotish maqsadida uch simli ulash sxemasidan foydalanish mumkin. Odatda bu usuldan faqat datchik bilan ikkilamchi o‘lchash qurilmasi orasidagi masofa yetarli darajada uzoq (50 – 100 m) bo‘lganda foydalaniladi.

1.15. Расм. Мисли сезгир элемент а) – каркасли, 1- урам, 2- каркас, 3- лакли катлам, 4- химоя кобиги, 5- чикишлар
б)- каркассиз, 1- урам, 2- фторопласт катлам, 3-химоя кобиги, 4- изоляция порошоги, 5- чикишлар

Elektr sxemalarida ikki simli va uch simli ulanish quyidagicha beriladi:

Misol uchun, DTS045 – 100P.V3.120.MG - ko‘rinishida ifodalanishi termoqarshilik datchigi standart bitta sezuvchi elementli, platinali, 100 Om qarshilikli, konstruktiv o‘lchovlari 045 markali, aniqlik klassi V, ichki sxemasi uch simli, montaj qismini uzunligi 120 mm, datchikni ulanish kallagi metalldan.

1.16.Расм. Термокаршилик датчиги
1- сезувчи элемент, 2- ҳимоя арматураси, 3- чиқишлар, 4- изоляция, 5- герметик, 6- каллак, 7- клеммник, 8- қатиргичлар, 9- кабел сими, 10- кабель, 11- гайка

Termoqarshilik datchiklarini dunyodagi juda ko‘p kompaniyalar ishlab chiqaradi. Ular bir standartda bo‘lib, markasini ifodalanishi turlicha. Misol uchun «OVEN» kompaniyasi ishlab chiqarilayotgan termoqarshiliklar markasida quyidagi informatsiyalar ifodalangan.:

X DTS XX5 – X . X.X .X . XX

Ishlab chiqarishda -50 ⁰S…+ 200 ⁰S uzliksiz haroratni nazorat qilish uchun asosan termoqarshiliklardan foydalaniladi.

Reja:

1.Birlamchi datchiklar

2.Termo qarshilik datchiklari
3.Termo datchiklar