- Reja:
- Genomning xaritalanishi va skriningi
- Genom xaritasi
- Turli organizmlar genomining xaritalanishi bo’yicha ma’lumotlar bazalari
- Genlarni taqqoslash asosida turlarning filogenetik yaqinligini aniqlash
Genom nima? - Genom – organizm hujayrasida to`plangan irsiy materialning yig`indisidir. Genom organizmni qurish va saqlab turish uchun kerak bo`lgan biologik axborotni saqlaydi. Barcha genomlar, shu jumladan inson genomi va boshqa qolgan barcha hujayrali hayot formasiga ega bo`lgan genomlar DNK dan tuzilgan, lekin ba‘zi bir viruslar genomi RNK dan iborat. Shu bilan birga, ―genom terminining boshqacha talqini ham mavjud. Bunda genom deganda ma‘lum turning genetik materiallari xromosomalarni gaploid to’plami yig`indisiga tushuniladi.
- Genom termini 1920-yilda Gans Vinkler tomonidan bir biologik tur organizmlarning xromosomalari gaploid to’plamida yig`ilgan genlarni yozish uchun ishlatilgan. Suffiks ―om ularda qismlarni bir butun qilib birlashtirish ma‘nosini beradi, shuning uchun ―genom deganda genlarni bir butunlikka birlashtirishga tushuniladi.
Genomikaning vazifasi butun hujayraning to’liq genetik xususiyatlarini - tarkibidagi genlar sonini va ularning ketma-ketligini, har bir gen tarkibidagi nukleotidlar sonini va ularning ketma-ketligini aniqlash, har bir genning organizm metabolizmiga yoki umuman hayotiy faoliyatiga bog‘liq funktsiyalarini aniqlashdan iborat. Genomika organizmning mohiyatini - uning potentsialini, turlarini va hatto individual boshqa organizmlardan farqini, tashqi ta‘sirlarga reaktsiyasini bashorat qilish, genlarning har biridagi nukleotidlar ketma-ketligini va genlar sonini bilib olishga imkon beradi. - Genomikaning vazifasi butun hujayraning to’liq genetik xususiyatlarini - tarkibidagi genlar sonini va ularning ketma-ketligini, har bir gen tarkibidagi nukleotidlar sonini va ularning ketma-ketligini aniqlash, har bir genning organizm metabolizmiga yoki umuman hayotiy faoliyatiga bog‘liq funktsiyalarini aniqlashdan iborat. Genomika organizmning mohiyatini - uning potentsialini, turlarini va hatto individual boshqa organizmlardan farqini, tashqi ta‘sirlarga reaktsiyasini bashorat qilish, genlarning har biridagi nukleotidlar ketma-ketligini va genlar sonini bilib olishga imkon beradi.
- Genomning xaritalanishi va skriningi
- Genetik xaritalash – bu ayni xromosomadagi joylashgan xaritalangan genning boshqa genlarga nisbatan joylashgan joyini aniqlashdan demakdir.
- Ma’lum bir turdagi ma’lum genlarning soni qanchalik ko’p bo’lsa, bu tekshirishlarning natijalari shunchalik aniqroq bo’ladi. Qoidaga binoan, genlarning soni xromosomalarning o’lchamiga bog’liq bo’ladi. Birgina, geteroxromatinning uzaygan qismlari (sentromer va telomer uchastkalardagi) deyarli genlarni saqlamaydi va shu orqali bu bog’liqlikni buzadi.
- Xaritalashning birinchi bosqichida genning qaysi guruhga mansub ekanligini aniqlash lozim. Ma’lumki, Drosophila melanogaster ning diploid to’plamida to’rt juft xromosomalar bo’ladi. Shulardan, birinchi jufti jinsiy xromosomalar (XX urg’ochilarida, XY erkaklarida), ikkinchi, uchinchi va to’rttinchi juft xromosomalar esa autosomalar hisoblanadi. Y xromosomadagi genlarning soni juda kam bo’ladi. Paydo bo’lgan mutatsiyalarning lokalizatsiyasini aniqlash uchun har bir xromosomaga mos ravishdagi gen markerlardan foydalanish kerak bo’ladi
Do'stlaringiz bilan baham: |
