Tuproqning havo,issiqlik va ozuqa hossalari REJA: - TUPROQNING ASOSIY XOSSALARI.
- TUPROQNING OZUQA VA HAVO XOSSALRI.
- TUPROQNING ISSIQLIK REJIMI.
- Tuproq (yoki tuproq) o'ziga xos tabiiy shakllanishdir, uning tizimli tuzilishi bilan ajralib turadigan sayyoradagi (litosfera) qattiq qobig'ining yuqori qatlami. Ushbu noyob tabiiy jismni o'rganish alohida fan - tuproqshunoslik bilan shug'ullanadi. Ushbu intizomning otasi buyuk rus tadqiqotchisi Vasiliy Dokuchaev hisoblanadi.
- Har qanday tuproqning ichki tuzilishi bir nechta tarkibiy qismlardan iborat. Bu shunday:
- mineral qism (ota-tosh),
- organik qism (yoki chirindi),
- suv,
- tuproq havosi,
- tirik organizmlar
- neoplazmalar va inklüzyonlar.
TUPROQNING ASOSIY XOSSALARI - Tuproqning asosiy xususiyati - uning unumdorligini belgilaydigan gumus. Tuproq faqat "o'lik" va abiotik bo'lgan ta'lim ekanligi taxmin qilinmasligi kerak. Ko'plab tirik organizmlar - bakteriyalardan shomil va qurtlarga qarshi. Hatto sutemizuvchilar oilasining vakillari (masalan, mol) tuproq muhitida yashaydilar.
- Tuproq deyarli barcha oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun asos bo'lgan eng muhim iqtisodiy resursdir. Afsuski, sayyoramizdagi unumdor erlarning taxminan uchdan bir qismi atrof-muhitni ifloslanishiga, noto'g'ri ishlashga, ortiqcha o'rmonlarni kesishga va hokazo sababli degradatsiyaga uchraydi.
TUPROQNING ASOSIY XOSSALARI - Tuproqni shakllantirish omillari quyidagilardan iborat:
- mintaqaning iqlim xususiyatlari,
- yengillik
- maternal jins
- biota (o'simliklar va hayvonlar),
- inson faoliyati.
TUPROQNING OZUQA VA HAVO XOSSALRI - Tuproqqa havoning kirishi, harakatlanishi va sarflanishiga tuproqning havo rejimi deyiladi. Tuproq havosi uning muhim tarkibiy qismi bo’lib, namlikdan holi bo’lgan g’ovak va bo’sh joylarni egallaydi. Tuproqda atmosferadan kirgan havo va tuproqdagi turli jarayonlar natijasida hosil bo’lgan gazlar uchraydi. Tuproq havosining tarkibi atmosfera havosining tarkibidan kislorod miqdorining kamligi va karbonat angidridi miqdorining nisbatan ko’pligi bilan farq qiladi
- Tuproq havosining tarkibi va miqdori tuproqning tuzilishi, ekin turi, harorat, namlik va aeratsiyaga bog’liq. Tuproq bilan atmosfera o’rtasidagi gaz almashinishi asosan diffuziya bosim va haroratni o’zgarishi, tuproqqa suvning kelib tushishi va shamol faoliyati natijasida sodir bo’ladi. Ushbu almashinish jarayoni qanchalik tez va to’la sodir bo’lsa, tuproqda o’simliklar hayoti va unda kechadigan turli jarayonlar uchun optimal sharoit vujudga keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
