“ххi асрда илм-фан тарақҚиётининг ривожланиш истиқболлари ва уларда инновацияларнинг тутган ўрни” мавзусидаги республика илмий-online конференцияси материаллари

“ХХI АСРДА ИЛМ-ФАН ТАРАҚҚИЁТИНИНГ РИВОЖЛАНИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ ВА УЛАРДА ИННОВАЦИЯЛАРНИНГ 
ТУТГАН ЎРНИ” МАВЗУСИДАГИ РЕСПУБЛИКА ИЛМИЙ-ONLINE КОНФЕРЕНЦИЯСИ МАТЕРИАЛЛАРИ 
109 
мунозаралар ва сўровлар ўтказиш йўли билан, Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги 
веб-сайтидаги форумда иштирок этиш билан, мақсадли дастурлар лойиҳаларининг 
жамоатчилик муҳокамалари шаклида ўтказилади. 
Ўзбекистон аҳолисининг ахборотга бўлган эҳтиёжини ўрганиш натижалари 
"Фуқаролар учун бюджет" ахборот нашрига бўлган юқори даражадаги қизиқиш борлигини 
аниқлашга ёрдам беради - аҳоли маҳаллий бюджет маблағларини нимага сарф 
қилинаётганини билишни истайди. Шунингдек, кўпчилик аҳоли болалар боғчаларига, уй-
жой шароитларини яхшилашга, соғлиқни сақлаш, ижтимоий қўллаб-қувватлаш, йўл 
инфратузилмаси ва бошқаларга бюджет маблағларининг қанчалик сарфланаётганлигига 
қизиқиш билдиради. Шунга қарамай, фуқаролар фаоллигининг паст даражаси муаммо бўлиб 
қолмоқда: маълум бир қатлам бюджет лойиҳасини жамоатчилик муҳокамасига тақдим 
этишга қарши, бир қисми эса бюджетни тайёрлашда профессионаллар жалб қилиниши 
кераклигига ишонишади ва бошқалар фикри ҳеч нарсага таъсир қилмайди деб ҳисоблашади. 
Тақдим этилган маълумотларнинг долзарблигини таъминлаш учун биз "Фуқаролар 
учун бюджет"ни бюджетнинг барча даражаларда бюджет харажатлари ва уларнинг 
самарадорлиги тўғрисидаги маълумотларни ягона Интернет-ресурс шаклида Ўзбекистон 
Республикаси бюджет тизимининг ягона портали "Очиқ бюджет"ни (
www.openbudget.uz
) 
ташкил этган ҳолда синхронлаштиришни таклиф этамиз.
Ушбу порталда ҳар қандай фуқаро (нафақахўр, талаба, ота-она, тадбиркор, ишчи, 
ишсиз, мулк эгаси ва бошқалар) куйидаги аниқ маълумотларни тушунарли тарзда олиш 
имконияти мавжуд бўлиши керак: 
✓ 
унинг давлат олдидаги мажбуриятлари тўғрисида - қандай солиқлар, қанча 
миқдорда, қачон тўлаш кераклиги, уларни тўлаш тартиби (тўлов ҳужжатини чоп этиш 
мумкин бўлиши керак); 
✓ 
ўз ҳуқуқлари тўғрисида (давлатдан нимани олиши мумкин): 
✓ 
унга бюджетдан тўланадиган тўловлар (пенсиялар, стипендиялар, нафақалар, 
уй сотиб олиш учун субсидиялар, ўз бизнесингизни бошлаш, ёрдамчи фермер хўжалигини 
юритиш ва бошқалар) - уларнинг ҳажми (тўловлар контекстида), уни олиш тартиби (зарур 
ҳужжатлар, манзиллар) ва бошқалар; 
✓ 
жорий имтиёзлар (солиқ имтиёзлари, солиқ тўловларини тўлашни кечиктириш 
(бўлиб-бўлиб тўлаш), ижара ҳақини камайтириш, коммунал тўловларни тўлаш бўйича 
имтиёзлар ва бошқалар) - уларни олиш шартлари, ҳажми ва тартиби (ҳужжатлар, манзиллар) 
ва ҳк.; 
✓ 
тақдим этилаётган хизматлар (қандай хизматлар бепул олиниши мумкин 
(фаолият тури бўйича), унга қизиққан муассасалардаги хизматлар қиймати (фаолият турлари 
бўйича), хизматлар сифати бўйича муассасаларнинг рейтинглари, уларни олиш тартиби, 
алоқа маълумотлари ва бошқалар); 
✓ 
бошқа имтиёзлар (иссиқ сув, ёруғлик, кўча ёритгичи, ёъллар, жамоат 
транспорти ва бошқалар) - уларнинг нархи (тарифлар), уларни таъминловчи (ташкилот номи, 
алоқа учун маълумотлар) ва бошқалар. 
Қоидага кўра, кўрсатиб ўтилган маълумотлар Интернет-ресурсларда аллақачон 
мавжуд: ҳудудий ижро ҳокимияти органлари (маҳаллий давлат ҳокимияти органлари) веб-
сайтларида, давлат солиқ хизмати органларида, солиқ хизмати органларида, давлат (шаҳар) 
муассасалари ва ҳоказоларда. Аммо бу маълумотлар тизимлаштирилмаган. Шунинг учун 
уларни тизимлаштириш керак. Турли ахборот манбаалари билан ўзаро боғлиқлиги 
таъминланган Ўзбекистон Республикаси бюджет тизимининг ягона порталини яратиш зарур. 
Ягона портал кишиларнинг маълумотларини қидиришда қулай шаклда яратилиши лозим. 
Бундан ташқари, маълумотни тақдим этишнинг ягона форматини аниқлаб олиш, 
бюджет харажатларидан олинган натижага эътибор қаратган ҳолда, "Фуқаролар учун 
бюджет"нинг вилоят ва шаҳар учун намунавий тартибини белгилаш керак. Маълумотни 
тақдим этишнинг ягона форматидан фойдаланган ҳолда (марказлашган ҳолда республика 

---