“Himoyaga tavsiya etilsin”

– “Aqliy hujum” texnologiyasi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
“Aqliy hujum” usulini qo’llash quyidagicha tartibda amalga oshiriladi: 
Bu texnologiyadan yangi mavzuni mustahkamlash va uyga berilgan vazifani 
so‘rash jarayonida foydalaniladi. Bunda ham sinf o‘quvchilari kichik guruhlar 
bo‘linib olinadi. “Aqliy hujum” texnologiyasidan foydalanishda quyidagi 
qoidalarga amal qilish talab etiladi: 1) har bir o‘quvchini bergan to‘g‘ri javobi 
uchun rag‘batlantirish lozim; 2) guruhning barcha a’zolari ishtirok etishini 
ta’minlash zarur; 3) har birining o‘z muvaffaqiyati va guruhning boshqa a’zolari 
muvaffaqiyati uchun shaxsiy mas’uliyatliligini his qilishga yo‘naltirish kerak. 
“Aqliy hujum” texnologiyasi ham maktab ona tili darslarida, ham akademik litsey 
hozirgi o‘zbek adabiy tili darslarida unumli qo‘llash va ijobiy natijalarga erishish 
mumkin bo‘lgan samarali texnologiyalardan hisoblanadi. Shu bois uni tatbiq 
etishda quyidagilarga e’tibor qaratish juda ham muhim: 1) ta’limning qaysi 
bosqichiga tatbiq etilayotganiga; 2) o‘quvchilarning yoshiga; 3) taqdim etilayotgan 
Aqliy hujum usuli 
(breynstroming-aqllar to‘zoni) - amaliy yoki ilmiy muammolar 
yechish g‘oyasini jamoaviy yuzaga keltirish. 
Ishtirokchilar aqliy hujum vaqtida murakkab muammoni 
hal etishga harakat qiladilar: ularni tanqid qilishga yo‘l qo‘ymay 
uni hal etishning ko‘proq shaxsiy g‘oyalarini yuzaga keltiradilar, 
so‘ngra ko‘proq oqilona/samarali/maqbul va boshqa g‘oyalarni 
ajratadilar, ularni muhokama qiladilar va rivojlantiradilar, 
ularni isbotlash yoki qaytarish imkoniyatlarini baholaydilar. 

---

53 
savollarning sodda yoki murakkabliligiga; 4) egallagan bilim, ko‘nikma va 
malakalariga.
34
Olmosh so’z turkumi mavzularini o‘rgatishda zamonaviy interfaol usullarning 
o‘rni bor. Maktabda “Aqliy hujum” texnologiyasidan o‘rinli va maqsadga mu-
vofiq foydalanish orqali darsni yanada qiziqarli va o‘quvchilar faoliyatini esa oshi-
rish imkoniga ega bo‘lish mumkin. Shu o‘rinda “Aqliy hujum” texnologiyasi haqi-
da batafsil tushuncha berib o‘tmoqchimiz:
Darsning uyga vazifani so‘rash va o‘tilganlarni mustahkamlash bosqichlarida bu 
texnologiyadan unumli foydalanish mumkin.Masalan, o‘tgan mavzu olmosh bo‘ladigan 
bo‘lsa , o‘quvchilarga tayyorlanib kelishi uchun taxminiy savollar oldindan taqdim 
etiladi. Savollar o‘qituvchi tomonidan beriladi. Guruhdagi o‘quvchilarning tez va aniq 
javobi hal qiluvchi ahamiyatga ega. Qaysi guruhdan o‘quvchi birinchi bo‘lib to‘g‘ri 
javob bersa shu javob rag‘bat olish imkonini qo‘lga kiritadi. Natijalar jamlanib, g‘olib 
guruh aniqlanadi. “Aqliy hujum” texnologiyasidan foydalanishda quyidagi qoidalarga 
amal qilish talab etiladi: 
– har bir o‘quvchini bergan to‘g‘ri javobi uchun rag‘batlantirish lozim; 
– guruhning barcha a’zolari ishtirok etishini ta’minlash zarur; 
– har birining o‘z muvaffaqiyati va guruhning boshqa a’zolari muvaffaqiyati 
uchun shaxsiy mas’uliyatliligini his qilishga yo‘naltirish kerak. 
“Aqliy hujum” texnologiyasi ham maktab ona tili darslarida unumli qo‘llash 
va ijobiy natijalarga erishish mumkin bo‘lgan samarali texnologiyalardan hisob-
lanadi. Shu bois uni tatbiq etishda quyidagilarga e’tibor qaratiash juda ham muhim: 
1) ta’limning qaysi bosqichiga tatbiq etilayotganiga 
2) o‘quvchilarning yoshiga; 
3) taqdim etilayotgan savollarning sodda yoki murakkabliligiga;
4) egallagan bilim, ko‘nikma va malakalariga. 
 
34
Nurmonov A., Sobirov A., Mahmudov N., Qosimova N., Yusupova Sh. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. 1-, 2-, 3- 
kitoblar. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarining 1-, 2-, 3-bosqich talabalari uchun darslik.Uchinchi kitob. – 
Toshkent: “ILM ZIYO” 2013. – B. 345 

---

54 
O‘qituvchi darsni o‘quvchilardan uyga vazifani so‘rash bilan boshlaydi. 
Uyga vazifa: Rasm asosida “Kuzda” mavzusida matn tuzing, ravish so’z 
turkumidan foydalaning. O‘quvchilar baholangandan so‘ng yangi mavzu e’lon 
qilinadi. Yangi mavzu:Olmosh va uning uslubiy xususiyatlari. Ushbu mavzuni 
o‘rgatishga noan’anviy yondashgan holda, dastlab, sinfdagi o‘quvchilarni 
guruhlarga: “Aristokrat”, “Intellekt” va “Everest” kabi guruhlarga bo‘lib olinadi 
va yangi mavzuni o‘rganish “Bilimlar oroliga sayohat” o‘yini bilan boshlanadi. 
O‘qituvchi orol manzarasi, ya’ni uchta kema, daraxtlar, qirg‘oq va dengiz tasviri 
tushirilgan plakatni doskaga ilib qo‘yadi. Uch guruhga bo‘lingan o‘quvchilar o‘z 
kemalarida bilimlar oroliga sayohatga chiqadilar. Oroldagi “Savol-javob” va