Хоразм маъмун академияси ахборотномаси

Мавзунинг долзарблиги. Дунё экспертларининг таҳлилларига қараганда [3] 
Қорақалпоғистон Республикаси учун зарур бўлган сув эҳтиёжининг 1999-2001 чи йиллари 39-
41% га, 2007-2010 чи йиллари 50-55% га ва сунги йиллари сув таъминати 54-58 % бўлиб, 
Оролга умуман сув тушмай қуйди. Ўқин келажакда Афғонистоннинг Қуштепа канали ишга 
тушса Амударё сувининг яна да 30% ни тортиши ҳақида тахминлар бор. Демак сув танқислиги 
яқин келажакда яна да Куштепа каналига кетадиган сув ҳисобидан 30% га ва бошқа омиллар 
сабабидан 15-17% га камайиши мумкин экан. Сувсизлик йиллари куп қайталаниб, 2050 
йилларга келиб ҳозирги булиб турган сув таъминати яна 5 марта кам бўлиши мумкин экан. 
Ушбу шароитда Орол бўйида жойлашган Қорақалпоғистон Республикасида деҳқончиликда 
сувни куп талаб қиладиган экинлар урнига сувни кам талаб қиладиган экинлар – кунжут, 

---

XORAZM MA’MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI –6-1/2023___________ 
185
жўхори, тариқ, бедаларни экиш, ерларнинг 20-25% да чорвачиликни ривожлантиришни 
режалаштириш орқали ихтисослашувни такомиллаштириш масаласи долзарб масалалардан 
ҳисобланади. 
Регионнинг марказий суғориш дараги Амударьёнинг охирида жойлашган 
Қорақалпоғистон Республикасида яқин келажакда сув муоммаси кучли бўлишини ҳисобга 
олиб, сувни кўп талаб қиладиган экинлар ўрнига, сувни кўп талаб қиладиган экинларга 
нисбатан 5-6 марта кам талаб қиладиган экинларни экиб, регионда яшил ландшафтни, 
деҳқончиликни сақлаб қолиш ер шаридаги ҳар бир яшовчи учун муқаддас вазифаси саналади. 
Сабаби Орол денгизи қорида кўтарилиб йилига 16,5 миллион тонна чангли-тўзангли-тузли 
оралашмалар қуриб бораётган Орол денгизининг боғрида жойлашган Қорақалпоғистон 
Республикаси ерларига ҳар бир гектарига 425-650 килограммдан туз оролош чонгли тупроқ 
ёғиб, Антарктидагача етиб бораётгани ва ҳавони, сувни ерларни ифлослаятганини дунё 
экспертлари аниқ мисоллар билан келтирмақда.[3]