Hoshimov, S. S

ELEKTR YURITMALARNI ISHGA TUSHIRISH VA TORMOZLASH VAQTI

Yuqorida ko‘rib chiqilgan elektr yuritmaning harakat tenglamasi o‘tkinchi jarayonlarning o‘tish vaqtini belgilaydi. Ish agregatini ishga tushirish va uni to‘xtatish jarayonlari ishlab chiqarish siklining ajralmas qismidir. Bu jarayonlarga to‘g‘ri keladigan vaqtning davomiyligini bilish kerak. Chunki bu vaqtda agregat foydali ish bajarmaydi. Ishga

tushirish va tormozlash uchastkalarini qisqartirib, ish unumdorligini oshirish mumkin.
Ko‘pgina ish agregatlarida J = const bo‘ladi. Bu shartni qabul qilib quyidagini yozish mumkin
dt= J ^d ,
M _ M _c

bu yerdan


t= J _w2 ¹ d w.

^w₁ M _ M _c
(6.29)

Ushbu (6.29) ifodani integrallash dvigatel momenti va qarshilik momenti tezlikni ma’lum bo‘lgan funksiyasi, ya’ni M_d = f (w) va M_q = f (w) bo‘lganda amalga oshirilishi mumkin. Foydalanilayotgan asosiy dvigatellar uchun momentning tezlikka bog‘liqligi, tezlikning chiziqli funksiyasidir. Statik (qarshilik) momentining qiymati ko‘pincha o‘zgarmas yoki tezlikka chiziqli bog‘liq holda ko‘riladi. Shuning uchun (6.29) ifodani integrallash qiyinchilik tug‘dirmaydi.

Lekin boshlanishida xususiy oddiy hollarni ko‘rib chiqamiz. Ko‘pincha ishga tushirishda dvigatel momenti o‘zgarmas saqlab turiladi. Bu reostat seksiyalarini ketma-ket chiqarish bilan (6.6- rasm) yoki yopiq tizimlarda tokni chegaralovchi teskari bog‘lanishlar kiritish yo‘li bilan amalga oshiriladi.
Odatda, dvigatel momentining o‘rtacha qiymati nominal qiymatdan ortib ketadi va M_d = l_mM_nom deb qabul qilinishi mumkin, bu yerda: l_m > 1. Bir necha mexanizmlar uchun statik moment asosan ishqalanish bilan aniqlanadi va uni ham o‘zgarmas deb qabul qilish mumkin.

M_d = const va M_q = const bo‘lganda tezlatish vaqti quyidagicha aniqlanadi:

w
t = J q ¹ d w=
J w_{q .}

т _o
^l м ^M nom ^Mq
^l м ^M nom ^M q
(6.30)

Bu ifoda w_q — dvigatelning turg‘un holatda M_o = M_q bo‘lgandagi tezligi qiymatiga to‘g‘ri keladi.

Salt ishlash rejimi uchun ifoda yanada soddalashadi:


t_to = Jw₀/(l_m•M_nom). (6.31)

Olingan ifodadan shu narsa ma’lum bo‘ladiki, dvigatelning berilgan quvvatida tezlatish vaqti elektromexanik qurilmaning aylanayotgan qismlaridagi kinetik energiya zaxirasiga proporsional bo‘ladi.

Shunga o‘xshash ifodani dvigatel to‘xtash vaqti uchun ham aniqlash mumkin. Ularda dvigatel momenti manfiy ishoraga ega bo‘ladi:

q

м nom
t = J
^{0 1} d w= J