Христианлик дини, моҳияти, мазмуни

Xristianlikning diniy ta’limoti.

Xristianlikning diniy ta’limoti mazmunini asosan kuyidagilar tashkil etadi: Xudo mukaddas uchlikda namoyon buladi. YA’ni Xudo uch kiyofali, lekin moxiyatan yagonadir. Ammo Xudo Xudo – ota, Xudo – ugil, Xudo – mukaddas rux kurinishida namoyon buladi. Bu xolat esa yakkayu-yagona xudoga shirk keltirish edi. Mana shunday yanglish, xato akidalari tufayli nasroniylar musulmonlar tomonidan «kofir» - kufrga ketgan deb ataladilar.
Bu uch kiyofali xudolar ayni paytda shaxslariga kura fark kiladilar. Xristianlik ta’limotiga kura Xudo-ota tugilish yuli bilan paydo bulmagan, xech kim yaratmagan, u uzi abadiy mavjud. Xudo – ugil esa, tugilgan. Xudo – mukaddas Rux esa, Xudo – Otadan paydo bulgan. Nasroniylar Iso Masixni Xudo-Ugil darajasiga kutarganlar.
Xristianlikning asosiy akidalari kuyidagilardir: Xudo – Ugil (Iso) Masix – Xudo yarlakagan vakil. U iloxiy xaloskor. Iso – Xristianlikning asoschisi; Iso uldirilgandan keyin osmonga kutarilib ketgan. U kelajakda tiriklar va uliklar ustidan xukm chikarish uchun oxirat kuni erga kaytib keladi; Iso xam iloxiy, xam insoniy tabiatga ega; Bibi Maryam Xudo (Iso)ning onasi, u kizlik iffati saklangan xolda iloxiy xomilador bulgan va Isoni tukkan; ikonalarga siginish; Xudo xamma narsadan ustun turadi va abadiydir. Uni xech kim yaratgan emas. Xudo dunyoni yaratuvchisidir; odamzot tugilgan paytidan boshlabok gunoxkordir. Xudo yaratgan mavjudotlarning gultoji inson bulgan, chunki u insonni uziga uxshash kilib yaratgan edi. Bu uxshashlikning asosiy kirralari – bu insonga berilgan akl-idrok, iroda, abadiy ulmasliklarida edi. Xudo butun kosmik tartibni insonga boglab kuydi. Birok inson uzining irodasini, erkini Xudo irodasiga, erkiga karama-karshi kilib kuyganligi uchun uni abadiy gunoxkorlikka maxkum etgan. CHukintirish yuli bilan Xudo odamlarga najot yulini ochib bergan. Odam Ato va Momo Xavo kilgan ish shunday gunoxi azim ediki, odamlar kiladigan xar kanday kurbonlik Xudoni kanoatlantira olmaydi. SHuning uchun Xudo odamlarga raxm kilib, uz ugli Isoni ulimga maxkum etgan. Bu kurbonlik Xudoni Isoga ergashganlar bilan yarashtirgan va ularga chukintirish marosimi orkali najot yulini ochib bergan. Fakat xristian cherkovi bagridagina odamlar Xudoning marxamatiga, uning ximoyasida bulishlariga umid boglashlari mumkin. Iso ugitlariga, vasiyatlariga amal kilish, xayot mashakkatlariga Iso kabi bardosh berish, buning evaziga narigi dunyoda ajr (mukofat)ga erishajaklikning mukarrarligiga ishonish. Jannat va duzoxning mavjudligi va jonning ulmasligi kabilar xristianlik diniy ta’limotining moxiyatini tashkil etadi.¹
SHunday kilib Xristianlik diniy ta’limotining bosh goyasi yakkaxudolik, gunoxga botish va undan xalos bulish akidalaridir. Odamlar xudo oldida gunoxkor, yaxudiymi yo yunon, rimlikmi yo varvar, kulmi yo erkin fukaro, boymi yo kambagal – barchasi «xudoning bandasi», barchasi gunoxga botgan. Bandasi uz gunoxini xudoga, buyuk xaloskori (Iso) ga chukur e’tikod kilish orkali yuvadi. Iso Masix butun odamzotning gunoxini yuvish uchun kancha azoblar chekib, bandalariga urnak bulsin deb uzini kurbon etadi. Mukaddas uchlik – Ota – Xudo, Ugil-xudo (Iso) va Mukaddas ruxga ishongan, tavba kilgan, oxiratdagi yaxshi xayotga umid boglagan takvodor kim bulishidan kat’i nazar tugri jannatga borishi mumkin. Aksincha, betavfik gunoxkor va ta’magir duzox olovida kovuriladi. Xristianlikning Mukaddas uchligi va Isoning dunyoviy odamlikdan xudo darajasiga kutarilishi uni iudaizm va Islomdan farklaydigan asosiy akidalaridir.¹

4.