Hujjatlarning ekspertizasi
Download 1.11 Mb.
|
ХУЖЖ ЭКСП, ЎҚУВ ҚЎЛЛАНохирг (1)
|
= 1 nisbatni aniqlash lozim bo‘ladi. Nomogramma bo‘yicha R1 = 0,66 va R2 = 0,6 ekanligi aniqlanadi.
Keyingi hisoblashlar uchun R = 0,6 qabul qilinadi. = 0,6 1,0 = 0,6 MPa hisoblanadi. OBM tipidagi manoietr bilan nazorat qilinadigan parametrning Rmax = 11,0 maksimal yo‘l qo‘yiladigan qiymatiga eng yaqin qiymat sifatida 16,0 MPa o‘lchash chegarasi tanlanadi. Uning aniqlik klassi keltirilgan xatolik bo‘yicha aniqlanadi. Manometrning asosiy xatoligi dan katta bo‘lmasligi uchun uning aniqlik klassi, ya’ni ning qiymati 1,6/16,0 100% = 3,7 dan kichik bo‘lishi lozim. Eng yaqin kichikroq aniqlik klassi 2,5 = 2,5 16,0/100 = 0,4 MPa. Texnik shartlarga muvofiq haroratning o‘zgarishi tufayli qo‘shimcha xatolik: ) = , bunda - pribor ko‘rsatishlarining yo‘l qo‘yiladigan doimiy emaslik qiymati, absolyut asosiy xatolikning yo‘l qo‘yiladigan qiymatidan ½ ga teng; - normal (20 va amaldagi haroratlar o‘rtasidagi farq. SHunda ) = = , va = = 2,1 16,0/100% = 0,33 MPa. Boshlang‘ich ma’lumotlarga ko‘ra aloqa liniyasi tufayli qo‘shimcha xatolik = 0,15 MPa. ning qiymati R = 0,99 da aniqlanadi. = = 0,32 MPa Taqqoslash (0,32 MPa 0,4 MPa) ekanligini ko‘rsatadi, shundan kelib chiqqan holda 2,5 klassdagi manometr aniqlik talablarini qanoatlantirmaydi. Shu sababli oldin mo‘ljallama tarzda tanlangan 1,5 aniqlik sinfidagi manometrga eng yaqin bo‘lgan aniqlik sinfi tanlanadi. = = 0,24 MPa = (0,8+0,04 20) = 0,26 MPa = = 0,46 MPa Taqqoslash natijasida = 0,46 MPa va = 0,24 Mpa ekanligi ko‘rinadi, demak 1,5 aniqlik sinfidagi manometr aniqlik bo‘yicha talablarni qanoatlantiradi. Ishonchlilik kriteriysi bo‘yicha chiziqli kattaliklarni o‘lchash vositalarini tanlashning to‘g‘riligi davlatlararo standart ГОСТ 8.051-81 va РД 50-98 bo‘yicha baholanadi. Chiziqli o‘lchamlarni qabul qiluvchi nazorat qilishda o‘lchash vositalarining aniqligini tanlash nazorat qilinadigan parametrning nominal qiymati va aniqlik kvalitetiga ( yo‘l qo‘yilish, bunda - nazorat qilinadigan o‘lchamning yuqorigi va pastki yo‘l qo‘yiladigan qiymati) bog‘liq ravishda yo‘l qo‘yiladigan o‘lchash xatoliklarining δo‘lchash chegaralari bo‘yicha ГОСТ 8.051-81 bilan reglamentlanadi. Aniqlik koeffitsiyenti deb ataladigan va Amet bilan belgilanadigan δo‘lchash/ δbuyum nisbat 20-40% oraliqda qabul qilinadi. Bu nisbat 500 mm gacha bo‘lgan nominal o‘lchamlarning turli intervallari va 2 dan 17 gacha kvalitetlar uchun ГОСТ 8.051-81da jadvalda ko‘rsatilgan. 3.3 - jadval
3.3 - jadval davomi
O‘lchamlarning ularni yo‘l qo‘yiladigan xatoliklarning chegaralaridan oshmaydigan xatoliklar bilan o‘lchashlar natijasida olingan qiymatlari haqiqiy o‘lchamlar sifatida qabul qilinadi (ГОСТ 25346-82). O‘lchash xatoligining ta’siri qabul qilish chegaralarini o‘rnatish, ya’ni o‘lchamlarning ular bo‘yicha qabul qiluvchi nazorat amalga oshiriladigan qiymatlarini o‘rnatish bilan hisobga olinishi lozim. Qabul qilish chegaralari eng chekka o‘lchamlar bilan mos tushadigan qilib o‘rnatiladi, ya’ni haqiqiy o‘lchamlar eng chekka o‘lchamlarning orasida bo‘lganda ( ning yo‘l qo‘yiladigan maydonida bo‘lganda), eng chekka qiymatlarga nisbatan yo‘l qo‘yilishga siljish bilan, biroq har bir qabul qilish chegarasi yonida yo‘l qo‘yiladigan o‘lchashlar xatoligining yarmidan oshmaydigan eng chekka siljish bilan buyum yaroqli deb topiladi. ГОСТ 8.051-81 da jadvalda ko‘rsatilgan o‘lchashlarning yo‘l qo‘yiladigan xatoliklari o‘lchamni qabul qiluvchi yo‘l qo‘yilish kamayganda ortishi mumkin, u o‘lchashning yo‘l qo‘yiladigan xatoliklarining chegaralari standartda me’yorlangan chegaralarga qaraganda ortishi va selektiv tarzda yig‘ish uchun buyumlarni o‘lchamlar guruhlariga taqsimlash chegaralarining ortishini hisobga oladi. Haqiqiy o‘lchamni aniqlash uchun o‘lchash vositalari quyidagi shartga amal qilish bilan tanlanadi – o‘lchash vositasining konkret tipidan konkret operator tomonidan uni konkret sharoitlarda qo‘llashdan foydalanish bilan tanlangan uslub yordamida olingan o‘lchashlar xatoligi ГОСТ 8.051 da jadvalda ko‘rsatilgan eng chekka yo‘l qo‘yiladigan xatolikdan oshmasligi (unga teng yoki undan kichik bo‘lishi) lozim. Agar qabul qilish chegaralari eng chekka qiymatlar bilan mos tushadigan qilib belgilangan bo‘lsa, u holda nazorat natijasida amalda eng chekka chegaralardan tashqariga chiqadigan o‘lchamlarga ega bo‘lgan nuqsonli buyumlar ham yaroqli buyumlar sifatida qabul qilinishi mumkin va amalda eng chekka chegaralardan tashqariga chiqmaydigan o‘lchamlarga ega bo‘lgan yaroqli bumlar yaroqsizga chiqarilishi mumkin. Ularni ularda o‘lchamning eng chekka qiymati eng chekka chegaralardan tashqariga chiqish ehtimoli S ga teng bo‘lgan o‘lchangan m ta bumlarning umumiy sonidan va o‘lchangan n ta buyumlarning orasidan yaroqsizga chiqarilgan buyumlar sonidan foyizlarda ifodalangan noto‘g‘ri qabul qilingan buyumlar soni tavsiflaydi. m, n va S parametrlarning qiymatlari nazorat qilinadigan o‘lchamlar normal qonun bo‘yicha taqsimlanganda, o‘lchashlarning xatoliklari esa normal yoki bir tekis taqsimlanish bo‘yicha hisoblanganda ГОСТ 8.051 ning 1,2 va 3 chizmalarida tasvirlangan nomogrammalarda keltirilgan. Nomogrammalarda m, n va S parametrlar nazorat qilinadigan buyumlarni guruhlashtirish markaziga nisbatan simmetrik joylashgan yo‘l qo‘yilish uchun har ikkala yo‘l qo‘yilish chegarasi uchun keltirilgan, ya’ni guruhlashtirish markazi yo‘l qo‘yilish maydonining o‘rtasi bilan mos tushadigan holatda tayyorlashning tasodifiy xatoligining ta’siri hisobga olingan. Guruhlashtirish markazi yo‘l qo‘yilish maydonining o‘rtasi bilan mos tushmagan hollarda, tayyorlashning tizimli xatoligi ta’siri oqibatida m va n ning qiymatlari olinadigan qiymatlarning yarmini qabul qilish bilan yo‘l qo‘yilish maydonining har bir chegarasi uchun alohida aniqlanadi. Agar qabul qilish chegaralari m va S parametrlarni kamaytirish maqsadida eng chekka o‘lchamlarga nisbatan ichkariga siljitilgan qilib belgilangan bo‘lsa, u holda n parametr sezilarli darajada ortadi. Texnologik jarayonning aniqligi noma’lum bo‘lganda (tayyorlash xatoligining σtex tasodifiy tarkib toptiruvchisi noma’lum bo‘lganda), eng chekka o‘lchamlar, yuqorida ko‘rsatilganidek, yo‘l qo‘yiladigan o‘lchash xatoligining yarmiga siljitiladi, ya’ni = , texnologik jarayonning aniqligi ma’lum bo‘lganda esa (σtex ma’lum bo‘lganda), eng chekka o‘lchamlar S parametrning qiymatiga kamayadi, ya’ni = . Noto‘g‘ri yaroqsizga chiqarilgan buyumlarning soni (foyizlarda) n = 2[F(z)-F( , formula bo‘yicha aniqlanadi. Bunda, z = ; ; F(z) – Laplas integrali. Ichki va tashqi chiziqli o‘lchamlar, liniyalar va chuqurliklarni nazorat qilish uchun universal o‘lchash vositasining konkret tipini РД 50-98-86 dagi 3.4a va 3.4b jadvallar bo‘yicha o‘lchanadigan o‘lcham, yo‘l qo‘yilish va yo‘l qo‘yiladigan o‘lchashlar xatoligiga bog‘liq ravishda tanlash mumkin. Jadvallarda konkret (muayyan) uslub bilan konkret o‘lchash sharoitlarida konkret o‘lchash vositasini qo‘llash bilan o‘lchashlarni o‘tkazishda eng chekka o‘lchash xatoliklari ko‘rsatilgan. РД 50-98-86 (3.4a - jadval):
РД-50-98-86 (3.4b - jadval):
Konkret o‘lchash vositasini tanlashda qo‘l ostida mavjud bo‘lgan, konstruksiyasi bo‘yicha soddaroq bo‘lgan, ular uchun normal o‘lchash sharoitlarini ta’minlash mumkin bo‘ladigan o‘lchash vositalariga ustivorlik berish lozim bo‘ladi. Tanlangan konkret o‘lchash vositasi uchun eng chekka o‘lchash xatoligi aniqlanadi va ГОСТ 8.051 dagi nomogrammalar bo‘yicha m, n va S parametrlar topiladi. Agar tanlangan o‘lchash vositasida qabul qiluvchi nazoratni m, n yoki S ga nisbatan o‘tkazib bo‘lmasa, ya’ni o‘lchash xatoligining ta’siri yo‘l qo‘yib bo‘lmaydigan darajada katta bo‘lsa, ya’ni bu xatolik buyumning ekspluatatsion ko‘rsatkichlari va ishlab chiqarish, texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlariga salbiy ta’sir ko‘rsatsa, u holda yo‘l qo‘yiladigan m yoki n yoki S bo‘yicha yoki m+n yig‘indi bo‘yicha boshqa o‘lchash vositasini tanlash zarur bo‘ladi. Bu holda o‘lchash vositasini tanlash tartibi teskari bo‘ladi. m, n, S ning yo‘l qo‘yiladigan qiymatlarining atrofida ГОСТ 8.051 dagi nomogrammalardan foydalanish bilan ma’lum nisbat uchun m = f( , yoki n = f( , yoki C = f( , yoki m+n = f( bog‘lanishlar quriladi. noma’lum bo‘lganda standartning 1-ilovasining 2-jadvalidan yoki ning ekstremal qiymatlaridan foydalaniladi. Qurilgan bog‘lanishlar yordamida m yoki n yoki S ga mos keladigan yo‘l qo‘yiladigan aniqlanadi. Yo‘l qo‘yiladigan, ga teng bo‘ladigan aniqlanadi va ni ta’minlaydigan o‘lchash vositasi tanlanadi. Download 1.11 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||