I-bob. Algoritm tili haqida 1 Algoritmik tillarning umumiy tavsifi

Label2	Caption
Perimetr
Label3	Caption	Maydon
Label4	Caption	Doira
Label5	Caption	Ichki chizilgan kvadrat
Label6	Caption	Tashqi chizilgan kvadrat
Command1	Caption	Hisoblash
Command2	Caption	Tugatish
Text1, Text2, Text3, Text4, Text5, Text6 Text7	Text	Text xossasi maydonini tozalash

11.4-rasm
Dastur kodi
Option Explicit
Private Sub Command1_Click()
Const Pi As Single = 3.1415
Dim sngR As Single
Dim sngD, sngAV, sngAO As Single
Dim sngC1, sngC2 As Single
Dim sngKV1, sngKV2 As Single
Dim sngKO1, sngKO2 As Single
sngR = Val(Text1.Text) ' Radiusni aniqlash
sngC1 = 2 * Pi * sngR ' Aylana uzunligi
sngC2 = Pi * sngR ^ 2 ' Doira maydoni
sngD = 2 * sngR ' Diametr
sngAV = sngD / Sqr(2) ' Ichki chizilgan kvadratning tomoni
sngKV1 = 4 * sngAV ' Ichki chizilgan kvadratning perimetri
sngKV2 = sngAV ^ 2 ' Ichki chizilgan kvadratning maydoni
sngAO = sngD * Sqr(2) ' Tashqi chizilgan kvadratning tomoni
sngKO1 = 4 * sngAO ' Tashqi chizilgan kvadratning perimetri
sngKO2 = sngAO ^ 2 ' Tashqi chizilgan kvadratning maydoni
Text2.Text = Str(sngC1)
Text3.Text = Str(sngC2)
Text4.Text = Str(sngKV1)
Text5.Text = Str(sngKV2)
Text6.Text = Str(sngKO1)
Text7.Text = Str(sngKO2)
End Sub
Private Sub Command2_Click()
End
End Sub

12.5

11.5-rasm

1250

312.5

141.4214

70.71067811

78.5375

490.8594

12.5

11.6-rasm

Chiziqli algoritmli dastur

To`rtta xonali sonni va uni tashkil qiluvchi raqamlarining yiindisini chiqarish.
Dastur algoritmi:
1. N sonini chiqarish.
2. N ni 10 ga bo`lgandagi qoldiqni olish. Bu qoldiq ta’rif bo`yicha sondagi birliklar soniga teng. Uning qiymati KE o`zgaruvchisiga saqlanadi.
3. N ni 10 ga butun sonli bo`lish amali bilan bo`lingiz. Amal natijasi qiymati va raqamlari ketma-ketligi berilgan sonning qiymati va oxirgi uchta raqamiga mos keluvchi uch xonali songa teng bo`ladi. Olingan qiymatni dastlabki sonning nomi N bilan saqlangiz.
4. N sonini 10 ga bo`lgandagi qoldiq olinadi. Bu qoldiq ta’rif bo`yicha uch xonali sonning birliklari soniga yoki dastlabki sonning o`nliklari soniga teng bo`ladi. Uni KD o`zgaruvchisiga saqlangiz.
5. N ni 10 ga butun sonli bo`lish amali bilan bo`lingiz. Amal natijasi qiymati va raqamlari ketma-ketligi berilgan sonning qiymati va boshidagi uchta raqamiga mos keluvchi ikki xonali songa teng bo`ladi. Olingan qiymatni dastlabki sonning nomi N bilan saqlanadi
6. N sonini 10 ga bo`lgandagi qoldiq olinadi. Bu qoldiq dastlabki sonning yuzliklari soniga teng bo`ladi. Uni KS o`zgaruvchisiga saqlangiz.
7. N ni 10 ga butun sonli bo`lish amali bilan bo`lingiz. Amal natijasi dastlabki sonning mingliklari soniga teng bo`ladi. Uni KT o`zgaruvchisiga saqlangiz.
8. S = KE + KD + KS + KT yiindisini hisoblangiz.
9. Olingan natijani chop etingiz.

11.7-rasm
Blok -sxemasi

Boshi
 


N sonini kiritingiz


Birliklar soni
КЕ = N mod 10



N = N \ 10




O`nliklar soni
KD = N mod 10



N = N \ 10



Yuzliklar soni
KS = N mod 10


Mingliklar soni
KT = N mod 10


S= KE+KD+KS+KT

Ob’yekt	Xossa	O`rnatilgan qiymatlari
Form1	Caption	Sonni tashkil qiluvchi raqamlar yiindisini hisoblash
Label1	Caption	To`rt xonali butun sonni kirirting
Label2	Caption	Raqamlar yiindisi
Command1	Caption	Hisoblash
Command2	Caption	Tugatish
Text1 Text2	Text	Text xossasi maydonini tozalash

11.8-rasm
Dasturning kodi
Option Explicit
Private Sub Command1_Click()
Dim intN, intKE, intKD, intKS, intKT, intS As Integer
intN = Val(Text1.Text)
intKE = intN Mod 10
intN = intN \ 10
intKD = intN Mod 10
intN = intN \ 10
intKS = intN Mod 10
intKT = intN \ 10
intS = intKE + intKD + intKS + intKT
Text2.Text = Str(intS)
End Sub

Private Sub Command2_Click()

End
End Sub

4582

11.9-rasm

4582

19

2.3 Dasturlar va algoritmlar
Dasturlash tili nima ekanligini tushunish uchun, boshlanishiga har ikkala atamani tushunish talab qilinadi
 Dasturlar
 Algoritmlar
Agar talablar tahlili, ixtisoslashtirilgan reja va dizayn ishlab chiqish fazalari yakunidan so`ng (2.3.1 bobga qarang, kaskad modeli) amalga oshirish fazasi doirasida dasturiy ta’minotning to`ridan-to`ri «ishlab chiqarish» o`tkazilsa, unda amaliy jihatdan bu foydalanish yordamida yuz beradi.


Dastur deyilganda kompyuter bajarishi mumkin bo`lgan ishlab chiqarish – iqtisodiy yoki tabiiy ilmiy-texnik qo`yilishini tavsiflovchi komandalar va operatorlar ketma-ketligi tushuniladi. 

Ushbu komandalar va operatorlarni rasmiy tanishtirish, jumladan, 3-bobda tushuntirilgan tavsif elementlari yordamida amalga oshiriladi. Dasturiy mantiqiy chizmasi yokituzilma diagrammasidan aniq bo`ladiki, bundan kompyuterda alohida operatorlar yuzaga keladi va kompyuter uni qadamma-qadam o`qiydi va bajarib boradi.

Shu tarzda, to`la tuzilma diagrammasi (Struktogramm), shaklidagi alohida qadamlar tizimi loyihalanadi, u protsessorga qaror qilishning umumiy usulini ko`rsatib beradi. Bu erda gap algoritm tushunchasi haqida ketyapti.
Algorotimda protsessorni komandalarning aniq rostlangan ketma-ketligida bajariluvchi ko`pgina oxirgi harakatlarga undaydigan operatorlar tizimi haqida ketadi.
Bunday algoritmlarda masalani echishning foydalanuvchi uchun o`ziga xos xususiyatlari paydo bo`ladi:
 Algoritm alohida qadamlar ketma-ketligi yordamida tavsiflanadi.
 Barcha qadamlar aniq bir xil ma’nolii, sodda va bajarilishi mumkin bo`lgan qadamlardan iborat bo`ladi.
 Algoritmda gap yo`l qo`yilgan kirish ma’lumotlarini chiqarish va ma’lumotlar miqdorini o`zgartirish haqida ketadi.
 Ma’lumotlarning har bir yo`l qo`yilgan kirishida algoritm shunga yordam beradiki, juda ko`p alohida qadamlardan so`ng bajarish oxir oqibatda tugaydi.
 Algoritm, agar u faqat o`sha bitta kirish ma’lumotlariga murojaat qilib, har doim o`sha bitta javobni bersa, aniq belgilangan (daterminallashgan) deb ataladi.
Qo`yilgan masalani echish yo`li algoritm tomonidan aniqlangan va tarkibiy diagrammasi yoki shunga o`xshash tasavvurlar shaklida vizuallashtirilgandan keyin dasturlash tillaridan birida dasturning boshlanich kodi tuzilishi mumkin bo`ladi.
Dasturlash tili haqida gap ketar ekan, gap kompyuter bilan aloqa uchun xizmat qiladigan sun’iy til haqida ketadi. U ma’lumotlar va algoritmlar tarkibini protsessor tushunishi va bajarishi mumkin bo`lgan boshlanich kod shaklida ta’riflash imkoniyatini beradi.
Demak, dastur ikkita narsani o`z ichiga oladi. Bu to`rida dasturni quyidagi alternativ ta’rifini berish mumkin. (H. Virt ta’rifi)
Dastur = algoritm + ma’lumotlar tarkibi.
Shunga o`xshash algoritmga yana bir quyidagi ta’rifni ham berish mumkin: