I bob. Inflatsiya kelib chiqishi sabablarining nazariy asoslari

1-jadval.O'zbekiston Respuklikasida 2020-2021-yillarda yillik va oylik inflatsiya darajasi.
2022-yilning aprel oyida iste’mol bozoridagi tovarlar va xizmatlarning inflyatsiya darajasi 1,47 foizni tashkil etdi. Bu haqda Davlat statistika qo‘mitasi ma’lum qildi.
2022-yilning yanvar–aprelida iste’mol bozorida narxlarning o‘sish sur’ati 4,4 foizni (2021-yilning shu davrida 4,1 foiz bo‘lgan), o‘rtacha oylik o‘sish sur’ati esa 1,1 foizni (2021-yilda 1 foiz) tashkil etdi.

Yillik nisbatda (2021-yilning aprel oyiga nisbatan) iste’mol sektorida narxlarning o‘sish sur’ati 10,4 foizga yetdi. 2021-yilning aprel oyida tovarlar va xizmatlar oy davomida o‘rtacha 1,5 foizga va 2020-yilning mos davrida 1,7 foizga qimmatlashgan.

2020 yilning yanvar-fevral oylarida iqtisodiyotga ajratilgan kreditlarning o‘sish sur’ati 2019 yilning mos davriga (6,0 foiz) nisbatan 3,5 foiz bandga pasayib 2,5 foizni tashkil etdi.
Kredit portfeli umumiy o‘sish sur’atining pasayishiga qaramasdan bozorning turli segmentlarida kreditlarning o‘sish dinamikasi turlicha bo‘ldi.
Jismoniy shaxslarning milliy valyutadagi iste’mol va ipoteka kreditlari segmentida yuqori o‘sish sur’ati (5,2 foiz) kuzatildi (umumiy kredit portfeli o‘sishining 38 foizini tashkil qildi). Ushbu kreditlar bo‘yicha foiz stavkalarning nisbatan yuqori bo‘lishiga qaramasdan, ularga bo‘lgan talabning yuqoriligi quyidagilar bilan izohlanadi:

• 
  iste’mol kreditlar bozori nisbatan yangi bo‘lganligi uchun uzoq yillar davomida yig‘ilib qolgan yuqori talab;
  
• 
  iste’molchilar moliyaviy savodxonlik darajasining yuqori emasligi;
  
• 
  eng asosiysi, mamlakatda bir necha yillar davomida yuqori inflyatsiya kuzatilganligi sababli, iqtisodiyotda yuqori foiz xarajatlarini qaytarishning qiyin bo‘lmasligi to‘g‘risidagi fikrlarning saqlanib qolishi.
  

Xorijiy valyutadagi kreditlar foiz stavkalarining nisbatan past ekanligi ushbu kreditlar hajmining 3,4foizga oshishiga sabab bo‘ldi.
Byudjet xarajatlari va iqtisodiyotni kreditlash hajmini qisqartirish bo‘yicha amalga oshirilgan choralar muayyan darajada importga bo‘lgan talabning muvozanatlashuviga olib keldi. Xususan, 2020 yilning yanvar oyida importning yillik o‘sish sur’ati 23 foizgacha (2019 yilning yanvar oyida 43 foiz, fevral oyida 40 foiz) sekishlandi.