I-bob. Konning geologik tavsifi karmana hák tas koni tuwrısında ulıwma maǵlıwmat

Jilliq isler	O’nimge bolg’an jilliq talab (tonna)
Karyerdin’ o’nimdarlig’i (tonna/m^3)
Jilliq	Sutkaliq	Smenaliq
1-shi jil	1210000	1222100 464640	4700 1779	2250 889
2- shi jil	1640000	1656000 629670	6370 2422	3185 1211
3- shi jil	2420000	2444000 929280	9400 3558	4700 1779

Hák tastıń kólemlik salmaǵı 2, 63 t/m³ ke teń. Ashıw jumıslarınıń jıllıq kólemi ochuvchi tekshelerdi qurıwda yarım jıllıq ósiwi sharayatından kelip shıǵıp anıqlanǵan.

III-BOB. KONDAGI UShASTKALARNI OShISh VA QAZISh TIZIMI
Kondagi uchastkalardı ashıw hám tayarlaw hám de ekspluataciya qılıw qoyındaǵı faktorlarǵa baylanıslı túrde alıp barıladı :
• foydali qazilmalarni jatıw sharayatları qabıl etilgen qazib alıw sistemaları hám ámeldegi kar'erning kán maydanları ;
• ochish jumıslarında payda bolatuǵın awdarmalar hám kar'erda sanaat maydanların jaylastırıw ;
• kon jerleriniń relefi;
• qurilish dáwirinde dúziw hám jumısshı zonalardı ekspluataciya qılıwdıń birinshi dáwiri, orınlanıwı belgilengen kar'er jumıs ónimliligi ushın front jumısları támiyinlengenligi;
• ochishda kapital ǵárejetler.
Qazıw jumısları málim rayonlarda 550 jıyekte baslanadı. Kar'erning shıǵıs jayidagi ámeldegi jıyekler astı zárúrli qıyalıqqa iye, olardı tazalap tegislew menen tekshelerdi payda etiw joybarda belgilengen.
Tap sonday ámeldegi jumısshı jıyeklerde 550 jıyek baslanıwıdayoq qayta islenedi.
Keyininen belgilengen 535 metrde dúzilgen maydanlarda avtoyo'llarni birgelikte kar'erdan shıǵıw jer astınan qazılǵan tar jolı 550 m jıyekte ótedi. 550 m jıyekte bólek zaezdlar qurılısı 550 hám 535 m jıyeklerde jıyekti bir waqıtta qayta islew imkaniyatın beredi.
Sol maqsette 535 belgili jıyekte tashkil etilgen maydanlar, 535 belgili jıyekte kesindi yarım transheyalar ótkerilgen.
520 belgili jıyekti ekspluataciyaǵa ashıw hám tayarlaw kar'erni jumıs alıp barılmaytuǵın bartlarida ámeldegi avtoyo'llarni shıǵıwı kesindi transheya ótiw járdeminde ámelge asıriladı.
Qalǵan tómen bóleginde yotuvchi qazuvchi 490 hám 505 jıyekler, ekspluataciyaǵa kesindi hám shıǵıwshı transheyalar arqalı ashıladı hám de

Tayarlanadı. Kar'erning arqa jumıs alıp barılmaytuǵın bartlarida 520 belgili jıyek maydanlarına shıǵıwı olar járdeminde ámelge asıriladı.

Jar taslı ochuvchi jınıslar dolomitlangan hák taslar qayta islenedi hám házirde 565 jıyekte alıp barıladı (tekshe astı belgisi 2-3 metr shegarada kúshsizlenedi) qazib alınatuǵın jıyekler hám keyininen awdarmalarǵa alıp baratuǵın avtoyo'llarga shıǵıwı menen ámelge asıriladı.
Jumsaq qoplovchi jınıslardı alıp taslaw turaqlı belgine iye bolmaǵan uqsas shıǵıw jolları arqalı ámelge asıriladı, keyinirek dolomitlangan hák taslar tap qoplovchi taw jınısları sıyaqlı awdarmalarǵa gúdilenedi, yaǵnıy kar'erning qublası kúnbatıs tárepinde jaylasqan, proekt boyınsha 580 jıyektegi transheyalarning hám uchastkanıń qublası batıs daǵı jumsaq jınıslardan ibarat jıyek tashkil etilgenin kóriw múmkin.
Sol maqsette avtoyo'ldan awdarmaǵa alıp baratuǵın 565 m hám 580 m jıyekten shıǵıwshı transheyalar ótiledi hám de 580 metr jıyekten kesindi yarım transheyalar ótiledi.
Jıyeklerdi payda etiwde qalǵan jumıslar, kar'erni ekspluataciyaǵa tapsırǵannan keyin atqarıladı hám sonday etip, kán tayarlaw jumıslarǵa baylanıslı boladı.
Kapital hám kán-tayarlaw jumıslarınıń parametrleri “Texnologiyalıq proyetlestiriw normalari”da keltirilgen hám “Kánlerdi ashıq usılda qazib alıwda qawipsizliktiń birden-bir qaǵıydalari” ga muwapıq qollanılatuǵın kán-kóliklerge uyqas túrde saylanadı.
Kán jaylasqan jerdiń relefi hám jatıw sharayatından kelip shıǵıp, hák tas tsement koni ashıq usılda qazib alıw kerek.
Konda qazıw sistemaların tańlaw, qoyındaǵı faktorlardan kelip shıǵıp alıp barılǵan :
• ohaktosh tsementni jatıw sharayatı, qoplovchi taw jınısları hám anıqlanǵan qalıńlıqqa iye xilma -qıylı nokonditsion jınıslar jatıw sharayatı ;
• qazib alınatuǵın taw jınıslardıń sapalı quramı ;

• qoplovchi jınslı awdarmalar hám kar'erga tiyisli maydanlar.

Jınıslardıń fizikalıq-mexanik ózgeshelikine kóre, hák tas koni quramı qoyındaǵı 3. 1-kestede keltirilgen.
3. 1-Keste. Jınıslardıń fizikalıq-mexanik ózgeshelikine kóre, hák tas koni quramı

Jinislardin’ ataliwi	Qumlardin’ toparlaniwi	Klassifikaciyasi boyinsha qattiliq kategoryalari
Dalamitli ha’m siniq bo’lekli ha’ktas penen qumaq topiraq	III	--
Dolomitli ha’ktas	VIII	Х
Cementli ha’ktas	VII-VIII	IX-X

Kesteden kórinip turıptı, olda, dolomitlangan hám tsement hák taslar ekskavator jumısları baslanıwınan aldın dızbekti yumshatish ushın burg'ilab portlatish jumısları járdeminde ámelge asıriladı. Anıqlanǵan tsement hák tas qatlamı qalıńlıǵında dolomitlangan hák tas qatlamı bar. Bólek qatlamlar qalıńlıǵı 5 metrge jetedi yamasa odan artıq. Tap sonday olardıń dús keliwi tsement sapasına unamsız tásir kórsetedi.

Proekt tiykarında qoyındaǵı kán jumısların aparıw tártibi keltirilgen:
- arqadan qublaǵa gorizontal teksheler ketma ketlikte qazib alınadı ;
- birinshi ochuvchi tekshe (qumoq topıraq quramına kiretuǵın sınıq bólekli karbonat jınıslar ). Qumoq topraqlar quwatı 0, 0-4, 5 m jetedi.
- olardı bul'dozer-ekskavatorli usılda qazib alıw názerde tutılǵan hám sırtqı awdarmaǵa avtotransport járdeminde tasıw belgilengen.
Ekinshi-úshinshi ochuvchi teksheler (dolomitlangan hák taslar boyınsha ). Dolomitlangan hák taslar quwatı 0-21 m shegarada bosanıwadı.