I боб. Мавзу: давлат ва ҳУҚУҚ назарияси фанинингпредмети ва методлари


Download 0.81 Mb.
bet51/106
Sana20.06.2023
Hajmi0.81 Mb.
#1630776
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   106
Bog'liq
Davlat xuquq nazariyasi

хукукий идеология (гоя);

  • хукукий психологиялар киради.

    Хукукий идеология бу жамиятнинг хукукий карашлари, гоялари, тасаввурлари ва талабларнинг илмий системалаштирилган (тизимлашган) ифодасидир.
    Хукукий идеологияси хукук ижодкорлии ва хукук ижроси масалаларини уз ичига олган холда у гоя, канцепция, хукук келажагидаги ривожига бахо бериш, у ёки бу хукукий актларни кабул килишнинг максад ва вазифаларини, асосий хукук принципларини, хукукий тартибга солиш кабиларнинг мохиятидан чикиб, уларнинг мазмунини ифода этади.
    Хукукий психология - алохида ижтимоий гурух ёки бутун жамиятда стихияли равишда ваужудга келадиган хукукий туйгулар, хиссиётлар, кайфиятлар, фикрлар йигиндисидир.
    Хукукий психологиянинг шаклланишида ижтимоий гурух ёки жамиятнинг барча аъзолари иштирок этадилар. Хукук идеология билан хукук психология узаро диеаликтик богликдир. Хукукий онгнинг таркиби (структурасида) да хукукий идеология асоий ва етакчи роль уйнайди. Хукукий психология хукукий идеологияни таъминлаб турувчи "озика" манбайидан иборатдир.
    Конун ва хукукий норматив актларига нисбатан кишиларнинг муносабати хукукий онг бошка элементларини хам ажратиб курсатишни хам таказо этади:

      1. характеридаги *** (конун тугрисидаги у ёки бу

      2. характеридаги элемент (норматив акт тугрисидаги маълумотни олган кишининг унга нисбатан муносабати, бахолаши, киёслаши ва х.);

      3. эркий характеридаги элемент (конун хакида билиб ва бахолаб булнгандан кейин киши маълум карорга келади, яъни конун рамкасидан).

    Хукукий бахолаш маълумотнинг онгда мавжудлиги);онгнинг маъносини туларок тушуниш учун хилмахиллигигини куриб чикиш максадага мувофик. Хукукий онгнинг турларига ажратишнинг асоси булиб (килиб) хукукнинг англаш заруриятини даражани олиш мумкин. Берилган мезонлар (критермялар) га кура хукукий онг учта даражага булинади:
    Биринчи даражадаги - кундалик хукукий онг. Бу даражадаги хукукий онг жамиятининг купчилик аъзоларига хос булиб хукукий тадбик этиш доирасидаги фукароларнинг кундалик хаётида шаклланади ва х.
    Иккинчи даражадаги - профессионал (мутахассислашган) хукукий онг бу даражадаги хукукий онг махсус таёргарлик жараёнида ёки юридик фаолиятини амалга ошириш жараёнида ёигиади (юридик вуз, укиш).
    Учунчи даражадаги - илмий, назарий, хукукий онг.
    Хукукий онгни субъектларига кура индивудал ва колектив (жамоатчилик) онгига булиш мумкин.

    Хукукий онг турларининг таснифи




    Субъектлароига кура




    Мазмунига кура




    Хукукни англаш зарурияти даражасига кура

    И ндивудал хукукни билиш кундалик


    Г урухлар хукукий муносабат мутахасислашган
    О ммавий хукукга роия килиш илмий
    Ж амоат хукукий фаоллтк
    ташкилотлари

    Хукукнинг узаро таъсир механизмида хукукий онг ва хукукий маданият алохида мустахкам урин тутади ва уларсиз конун ижодкорлиги хам, конунни тартибга солиш хам мукин булмайди. Бу "механизмда" албатта хукукий онг бирламчидир, чунки хукукнинг мавжудлиги инсон билан богликдир.


    Хукукий маданиятнинг асосий хусусияти шундан ибортки, у хукукни ёки унинг тадбик этилишини курсатмасдан, балким у ёки бу тоифадаги кишиларнинг хукук хакидаги; унинг ижроси хакидаги, давлат органлари ва мансабдор шахсларнинг фаолияти хакидаги комплекс тасаввурларни ифодалайди.
    Шубхасиз, хукукий маданият хукукий онг билан боглик булиб, унга суянади, лекин у мустакил катигория сифатида гавдаланади, яъни узига нафакат тегишли хукук нормаларида кайд килинган социал-психологик жараёнларни, балки кишиларнинг юридик ахамиятига эга булган хулки, хукук ижодкори куринишидаги фаолияти хамда унинг натижаларини мужассамлантиради (С.А.Комаров 241 б).
    Хукукий маданият тушунчаси хукукнинг ривожланиш даражаси, ахолининг хукук хакидаги тушунчаси (тасаввурлари), конунчиликнинг ахволи, хукукни тадбик этиш ишларини ташкил этиш, хукукни обруйи ва х.к. элементлардан ташкил топади.
    Хукукий маданият - бу кишиларнинг билим даражаси, хукукка нисбатан онгли муносабати , хукукни хурмат килиш ва унга риоя килишдир. (И.Каримов 7-бет).
    Жамиятнинг хукукий маданияти аввалам бор ахолининг хукукий онгини ривожланиш даражасига боглик булади, яъни ахоли томонидан хукук хакидаги билимларнинг узлаштирилганлиги, бу хакда маълумотга эга эканлиги, уларнинг конунга, хукукни мухофаза килувчи органларга, судга нисбатан муносабатлари ёки фукароларнинг хукукий курсатмаларга булган (бажариш ёки бажармаслик холатлари) карашлари ва х.к.ларга боглик булади. Бу хукук маданиятнинг биринчи элементи хисобланади.
    Хукукий маданиятнинг иккинчи элементи булиб хукук фаолиятининг ривожланишх даражаси хисобланади. Бу эса олим - хукукшуносларнинг назарий фаолиятидан, вуз талаблари ва юридик мактабларнинг тингловчилари фаолиятидан, конун ижодкорлиги ва хукукнинг тадбики билан боглик амалий фаолиятидан ёки хукукни куллаш фаолияти ва х.к.лар билан боглик булади.
    Жамиятнинг хукукий маданиятига давлатнинг хокимлик (хукук куллаш) фаолият сезиларли таъсирини курсатади, яни конунга биноан - уни тадбик килиш максадида ижтимоий муносабатларни тартибга солишни амалга оширади.
    Хукукий маданиятнинг учунчи элэмэнти булиб юридик актлар бутун тузумнинг ривожланиш даражаси хисобланади, яъни ушбу жамиятнинг хукукини ифода этувчи ва мустахкамловчи хужжатларнинг матни (тексти) жамиятнинг хукукий маданиятини бахолашда конунчилик тизими (унинг асоси булган конституция ) купрок ахамятга эга булади.Умуман олганда бутун норматив-хукукий актларнинг бутун тизими - конунлардан тортиб махаллий хокимият бошкарув органларининг актларигача ривожланиш даражаси мухум рол уйнайди.



    Download 0.81 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
  • 1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   106




    Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
    ma'muriyatiga murojaat qiling