I-bob. Mavzuning ilmiy nazariy asoslari

2.2 Motivatsiya muammosini o’rganuvchi metodikalar tahlili
Ijtimoiy motivlar orasida keng ijtimoiy (jamiyatga foyda keltirish uchun bilim olishga intilish), pozitsiyaviy (atrofdagilarning ma’qullashiga va obro’ ortirishga intilish), o’qish davomida boshqalar bilan hamkorlik motivlari farqlanadi.
M.V.Matyuxina ham o’qish faoliyati jarayoniga singdirilgan quyidagi ikki toifa motivlarni ajratadi:
a) mazmun vositasida motivlashish (uchta darajasi mavjud, qiziqish-qiziqarlilik, dalillarga bo’lgan qiziqish, voqelar mohiyatining kelin chiqishiga qiziqish);
b) jarayon vositasida motivlashish (uchta darajasi mavjud : ijrochilik faoliyatini bajarish sifatida, ijrochilik faoliyatini bajarish sifatida, ijrochilik qoidalarini keltirib chiqarish sifatida, ijodiy-mustaqil ravishda masalalar tuzish ko’rinishida).
O’quv faoliyatidan tashqarida mavjud bo’lgan motivlar:
a)keng-ijtimoiy;
b)tor-shaxsiy;
v)salbiy;
O’qish motivlarini ichki va tashqi motivlarga bo’lishga kelsak, bu bo’lish funksional tabiatga ega va o’qish harakatlari hamda ular o’rtasidagi munosabatlarni tuzilish jihatidan tahlil etishni talab qiladi: ular orasida bevosita aloqa bo’lsa, ichki motiv haqida gapirish mumkin, bilvosita aloqa bo’lsa, tashqi motiv haqida gapirish mumkin.
Oliy ta’lim muassasasi talabalarida umumiy holatda muvaffaqiyatga intilish motivatsiyasining qay darajada shakllanganligini o’rganish maqsadida biz o’z tadqiqot ishimizda T.Elers tomonida”Muvaffaqiyatga erishish motivatsiyasi”so’rovnomasini talabalarda o’tkazdik.Mazkur so’rovnoma 41ta savolnomadan iborat. Mazkur metodika sinaluvchilarda muvafaqiyatga erishish motivatsiyasini tashxis qilishga qaratilgan bo’lib, talabalarda o’quv faoliyatiga intilish motivatsiyasi qay darajada ekanligini aniqlash imkonini beradi. Mazkur metodika sinaluvchilarda o’tkazilib ma’lumotlar to’plandi. Miqdoriy tahlil natijalari quyidagi jadvalda aks ettirildi.
1-jadval
Talabalik davrida o’quv motivatsiyasini shakllanish xususiyatlari