I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat

Tayanch tushunchalar: jism potensial va kinetik energiyalarining 
aylanishi, to‘liq mexanik energiya, mexanik energiyaning saqlanish 
qonuni.
2
mυ
2
;
E
k
= 
2
h = 15 · 1 – 10 · 1
2
m = 10 m; 
;
2
gt
2
h = υ
0
t –
0,2 · 5
2
E
k
= 2 J = 2,5 J; 
Javob: E
k
= 2,5 J; 
h
2
= ;
2
h
1
h
2
= 2
80m = 40 m;
E
p
= 20 J. 

---

162
Saqlanish qonunlari
1. 135-rasmda tasvirlangan jism qo‘yib yuborilgandan 1 s, 2 s va 3 s vaqt o‘tgan-
dan keyin qanday balandlikda bo‘lishini keltirib chiqaring va tushuntirib bering.
2. 125 m balandlikda turgan 200 g massali jism qo‘yib yuborildi. Jism harakatining 
uchinchi va beshinchi sekund oxirlarida potensial va kinetik ener giyalari qancha 
bo‘ladi? Ushbu va keyingi masalalarda g = 10 m/s
2
deb olinsin.
1. 100 g massali jism tik yuqoriga 30 m/s tezlik bilan otildi. 2 s dan keyin u ning ki-
netik va potensial energiyalari qancha bo‘ladi? Eng yuqori balandlikda jism 
qanday potensial energiyaga ega bo‘ladi?
2. Kopyor to‘qmog‘i 6 m balandlikdan tushib, qoziqni urganda 18 kJ kinetik energi-
yaga ega bo‘ladi. Shunday balandlikda to‘qmoqning potensial ener giyasi qoziqqa 
nisbatan qancha bo‘ladi? Kinetik energiyasi-chi? To‘qmoqning massasi qancha?
3. Massasi 200 g bo‘lgan jism tik yuqoriga 30 m/s tezlik bilan otildi. Eng yuqori 
nuqtaga ko‘tarilganda jismning potensial energiyasi qancha bo‘ladi? 
4. Balandlikdan qo‘yib yuborilgan 500 g massali jismning to‘liq mexanik energiyasi 
200 J ga teng. Jism qanday balandlikdan qo‘yib yuborilgan? g = 10 m/s
2
deb 
olinsin.
5. 136-rasmda tasvirlangan jismning massasi 50 g, prujinani 10 sm ga cho‘zib 
qo‘yib yuborilganda erishgan eng katta tezligi 10 m/s bo‘lsa, yopiq sistemaning 
to‘liq mexanik energiyasi qancha bo‘ladi? Bunday prujina qanday bikirlikka ega?