1 N – bu 1 kg massali jismga 1 m
—
s
2
tezlanish beradigan kuchdir.
Nyutonning ikkinchi qonuni formulasi vektor ko‘rinishda quyidagicha ifoda-
lanadi:
a
→
= —
F
→
m . (6)
Aslida, Nyutonning birinchi qonuni ikkinchi qonunining F = 0 dagi xususiy
holidir. Chunki, F = 0 = ma da m ≠ 0 bo‘lgani uchun, a = 0 ekanligi kelib chiqa-
di. Ya’ni, jismga kuch ta’sir etmasa, unda tezlanish bo‘lmaydi.
Masala yechish namunasi
Massasi 50 g bo‘lgan xokkey shaybasi muz ustida turibdi. Agar xokkeychi
unga 100 N kuch bilan zarb bersa, shayba qanday tezlanish oladi?
Berilgan:
Formulasi:
Yechilishi:
m = 50 g = 0,05 kg;
F = 100 N. a = 100 N = 2 000 m
—
s
2
Topish kerak: Javob: a = 2 000 m
—
s
2
a = ?
Tayanch tushunchalar: Nyutonning ikkinchi qonuni.
1. 1 va 2-tajribalar asosida aravacha tezlanishini topib, jadvalni to‘ldi-
ring va xulosa chiqaring.
№
F , N
m, kg a, m/s
2
№
F , N
m, kg
a, m/s
2
1
0,1
1
1
0,1
1
2
0,2
1
2
0,1
2
3
0,3
1
3
0,1
3
1. Agar massasi 2 kg bo‘lgan jismga bir vaqtda 10 N va 15 N kuch ta’sir etayotgan
bo‘lsa, u qanday tezlanishlar olishi mumkin?
2. υ tezlik bilan harakatlanayotgan jism shu tezlikda harakatini davom ettirishi
uchun doimiy F kuch ta’sir etib turishi shartmi? F kuch ta’sirini yo‘qotsa, jism
ham to‘xtaydimi?
0,05 kg
.
.
a = F .
m
82
Dinamika asoslari
Do'stlaringiz bilan baham: |
