I-bob. Peroksid na-dperoksid va ozonoidlar tuzilishi

Kirish
I-Bob. Peroksid na-dperoksid va ozonoidlar tuzilishi
I.2. Peroksid nadperoksid va ozonoid birikmalari va ularning xossalari
II-bob. Peroksid na-dperoksid va ozonoidlar fizik-kimyoviy xossalari
II.2. Peroksidning fizik-kimyoviy xossalari
II.3. na-dperoksid fizik-kimyoviy xossalari
II.4.Ozonoidlar fizik-kimyoviy xossalari
II.4. Peroksid nadperoksid va ozonoid olinishi, ishlatilishi sohalari
Xulosa
Faydalanilgan adabiyotlar

PEROKSIDLAR VA PEROKSID BIRIKMALAR — tarkibida oʻzaro bogʻlangan ikki kislorod atomidan iborat guruhi — O—O — boʻlgan murakkab moddalar. Peroksidlar va peroksid birikmalar va p. b. ning eng oddiysi vodorod peroksid N—O—O—N dir. Ishkrriy metallarning va kalsiy, stronsiy, bariyning peroksidlarida O; ionlar mavjud. Sanoatda natriy peroksid natriyni havo kislorodi bilan oksidlab olinadi. Natriy peroksid Na₂O₂ — och sariq rangli nihoyatda gigroskopik kristall modda; 310 — 400° da tarkibidagi kislorodini yoʻqo-ta boshlaydi, 540°da shiddatli ravishda parchalanadi. Bariy peroksid xreil qilish uchun bariy oksid — VaO 500° dan past t-rada havo kislorodi bilan reaksiyaga kiritiladi. Bariy peroksid VAO2 700° da ya na VaO va kislorodga parchalanadi. Rux va kadmiy peroksidlari qizgʻish rangli. Ularni tegishli oksidlarga, gidroksidlarga yoki tuzlarga N₂O₂ taʼsir ettirish yoʻli bilan olinadi. Rux peroksid Zn₂O₂ yara va kuyganda jarohatni davolashda qoʻlla-niladigan maz komponenti sifatida va krrason kasalligini davolashda ishlatiladi. Simob peroksid Hg₂O₂ qizdirilganda va zarba taʼsirida portlovchi sariq rangli a – va barkapop qizgʻish rangli (3 – shaklida mavjud. Metall peroksidlarni vodorod peroksid kislotaning tuzlari deb qaraladi. Agar vodorod peroksid N₂O₂ tarkibidagi vodorod atomlari oʻrnini kislota qoldiklari egallasa, peroksokislotalar hosil boʻladi. Mac, HSO₃ — O—O— SO₃H yoki H₂S₂O₈ — peroksosul-fat kislota, N — O—O—SO₃H yoki H₂SO₅ — Kapo kislotasi, N₂SgO₆ peroksoxromat kislota va h. k. Peroksokislotalar gidrolizga uchraganda vodorod peroksid hosil boʻladi. R—O — O—Rʻ tarkibli organik moddalar organik peroksidlar deb yuri-tiladi

(R va Rʻ organik radikal). Per-oksidlaridan tashqari giperoksidlar (mas, K₂O₄ Rb₂O₄ va b.) ham maʼlum. Peroksidlar va peroksid birikmalar va p. b. toʻqimachilik, qogʻoz va kosmetika, qurilish, oziq-ovqat sanoatlarida, tibbiyotda, q. x. da, pirotexnikatsa, reaktiv dvigatellarda va havoni rege-neratsiyalashda qoʻllanadi.
O − O bog'lanish uzunligi peroksidlarda taxminan 1,45 ga tengÅ va R-O-O burchaklari (R = H, C) taxminan 110 ° ga teng (suvga o'xshash). Xarakterli ravishda, C − O − O − R (R = H, C) dihedral burchaklari taxminan 120 °. O − bog 'nisbatan zaif, a bilan bog'lanish dissotsilanish energiyasi 45-50 kkal / mol (190-210 kJ / mol), C − C, C − H va C − O bog'lanishlarining kuchining yarmidan kamrog'iga teng.[2][3]
Organik peroksidlarning asosiy sinflariga quyidagilar kiradi:
gidroperoksidlar, ROOH (R = alkil) funksionalligi bilan birikmalar.
peroksid kislotalar va esterlar, RC (O) OOH va RC (O) OOR '(R, R' = alkil, aril) funksionalligi bilan birikmalar.
diatsil peroksidlar, funktsionalligi bilan birikmalar RC (O) OOC (O) R (R = alkil, aril).
dialkilperoksidlar, ROOR (R = alkil) funksionalligi bilan birikmalar.
Ushbu birikmalar tabiatda uchraydi yoki tijorat sharoitida foydalidir. Yana boshqa ixtisoslashgan peroksi birikmalari ma'lum.
Organik peroksidlar bor organik birikmalar o'z ichiga olgan peroksid funktsional guruh (ROOR ′). Agar R ′ bo'lsa vodorod, birikmalar organik gidroperoksidlar deb ataladi. Perestrlar umumiy tuzilishga ega RC (O) OOR. O − bog'lanish osongina uzilib, hosil bo'ladi erkin radikallar RO shaklidagi• (nuqta juft bo'lmagan elektron ). Shunday qilib, organik peroksidlar sifatida foydalidir tashabbuskorlar ba'zi turlari uchun polimerizatsiya kabi epoksi qatronlar ichida ishlatilgan shisha bilan mustahkamlangan plastmassalar. MEKP va benzoil peroksid odatda shu maqsadda ishlatiladi. Shu bilan birga, xuddi shu xususiyat, organik peroksidlar qasddan yoki bilmagan holda materiallarda portlovchi polimerizatsiyani boshlashi mumkinligini anglatadi. to'yinmagan kimyoviy bog'lanishlar, va bu jarayon ishlatilgan portlovchi moddalar. Organik peroksidlar, ularning noorganik o'xshashlari singari, kuchli sayqallash agentlar.
Natriy peroksid bo'ladi noorganik birikma formulasi bilan Na₂O₂. Ushbu sarg'ish qattiq moddalar ortiqcha kislorodda yonadigan natriy mahsulotidir. Bu kuchli tayanch. Bu metall peroksid bir nechta mavjud hidratlar va peroksidratlar, shu jumladan Na₂O₂· 2H₂O₂· 4H₂O, Na₂O₂· 2H₂O, Na₂O₂· 2H₂O₂ va Na₂O₂· 8H₂O. Tayyorlanishi oddiy bo'lgan oktahidrat suvsiz materialdan farqli o'laroq oq rangga ega.
Natriy peroksid olti burchakli simmetriya bilan kristallanadi. Isitish paytida olti burchakli shakl 512 ° S da noma'lum simmetriya fazasiga o'tishni boshdan kechiradi. 657 ° C qaynash haroratidan yuqori qizdirilganda, aralashma Na ga parchalanadi 2O, O ni chiqarib yuboradi2.
2Na₂O₂ → 2Na₂O + O₂
Oktahidrat natriy gidroksidni vodorod peroksid bilan davolash orqali ishlab chiqariladi.
Natriy peroksidni katta miqdordagi metall natriyning kislorod bilan 130-200 ° S haroratda reaktsiyasi bilan tayyorlash mumkin, bu jarayon hosil bo'ladi natriy oksidi, bu alohida bosqichda kislorodni yutadi:
4 Na + O₂ → 2 Na₂O
2 Na₂O + O₂ → 2Na₂O₂
Bundan tashqari, ozon gazini qattiq moddadan o'tkazib yuborish orqali hosil bo'lishi mumkin natriy yodidi ichida a platina yoki paladyum naycha. Ozon natriy oksidlanib natriy peroksid hosil qiladi. The yod yumshoq isitish orqali sublimatsiya qilinishi mumkin. Platina yoki paladyum reaktsiyani katalizlaydi va unga natriy peroksid hujum qilmaydi.
Natriy peroksid gidrolizlar bermoq natriy gidroksidi va vodorod peroksid reaktsiyaga ko'ra.
Na₂O₂ + 2H₂O → 2NaOH + H₂O₂
Natriy peroksid qog'oz va to'qimachilik mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun yog'och massasini oqartirish uchun ishlatilgan. Hozirgi kunda u asosan ixtisoslashgan laboratoriya operatsiyalari uchun, masalan, turli xil rudalardan minerallarni qazib olish uchun ishlatiladi. Natriy peroksid savdo nomlari bilan yurishi mumkin Solozone va Flocool. Kimyoviy preparatlarda natriy peroksid oksidlovchi vosita sifatida ishlatiladi. Bundan tashqari, u kislorod va natriy karbonat ishlab chiqarish uchun karbonat angidrid bilan reaksiyaga kirishib, kislorod manbai sifatida ishlatiladi:
2Na₂O₂ + 2CO₂ → 2 Na₂CO₃ + O₂
Bu, ayniqsa, akvatoriya uskunalari, dengiz osti kemalari va boshqalarda juda foydali. Lityum peroksid shunga o'xshash foydalanishga ega.
Dibenzoyl peroksid sifatida ishlatiladi radikal tashabbuskor va yordam berish polimerizatsiya akrilatlar. Akril va / yoki asosidagi sanoat qatronlar metakril kislotasi Esterlar doimo yuqori haroratda organik peroksidlar bilan radikal polimerizatsiya natijasida hosil bo'ladi. Polimerizatsiya darajasi peroksidning harorati va turini tanlash bilan o'rnatiladi.
Metil etil keton peroksid, benzoil peroksid va kichikroq darajada aseton peroksid uchun tashabbuskor sifatida ishlatiladi radikal polimerizatsiya ba'zilari qatronlar, masalan. polyester va silikon, qilish paytida tez-tez uchraydi shisha tola. Pinan gidroperoksidi ishlab chiqarishda ishlatiladi stirol-butadien (sintetik kauchuk ).
Oqartirish va dezinfektsiyalash vositalari. Benzoil peroksid va vodorod peroksid sifatida ishlatiladi sayqallash va "pishib etish" agentlari davolash uchun un uning donini chiqarishni amalga oshirish oqsil osonroq; muqobil variant - unni havo bilan asta-sekin oksidlanishiga yo'l qo'yish, bu sanoatlashgan davr uchun juda sekin. Benzoil peroksid ko'pchilik shakllarini davolash uchun samarali topikal dorilar husnbuzar.
Kislorod eng ko`p tarqalgan element Z = 8, elektron formulasi 1S² 2S² 2P^4,, rangsiz, hidsiz va mazasiz gaz, suvda kam eriydi. Havoga nisbatan zichligi:

1 litr kislorodning n.sh.dagi massasi

Kislorodning nisbiy elektr manfiyligi barcha elementlar ichida faqat ftorning nisbiy elektrmanfiyligi kichik (N.e.M₀= 3,5: N.e.M.= 4 ) bo`lgani uchun uning oksidlanish darajasi F<sub>2</sub>O<sub>2</sub> da +1 ga, F<sub>2</sub>O da esa +2 ga teng bo`ladi. Peroksidlarda (Na₂O₂) kislorodning oksidlanish darajasi –1ga, kislorodi bor birikmalarida –2 ga teng.
Kislorodda inert gazlar, ftor, xlor, brom, yod, kumush, oltin va platinadan boshqa hamma metallar oksidlanadi. Elementlar kislorodda odatdagi sharoitda oksidlanganda oksidlar yoki peroksidlar hosil bo`ladi. Elementlarning oksidlari hosil bo`lishida kislorodning oksidlanish darajasi noldan -2 gacha, peroksidlar hosil bo`lishida esa -1 gacha kamayadi
A) S + O<sub>2</sub> = SO<sub>2</sub> B)2Na + O<sub>2</sub> = Na<sub>2</sub>O<sub>2</sub>
S<sup>0</sup> -4e<sup>-</sup> = S<sup>+4</sup> Na<sup>0</sup> +e<sup>-</sup> = Na<sup>+</sup>
O<sub>2</sub><sup>0</sup> + 4e<sup>-</sup> = 2O<sup>-2</sup> O<sub>2</sub><sup>0</sup> +2e<sup>-</sup> = 2O<sup>-1</sup>
Laboratoriyada kislorod ko`pincha metall oksidlarini yoki kislorodli kislotalarning tuzlarini termik parchalash yo`li bilan olinadi:
2HgO = 2Hg + O₂
2KCIO₃ = 2KCI + 3O₂